Beste routeplanner voor criminelen is Facebook
Een jongeman die dacht dat hij een afspraakje had met een meisje dat hij via Facebook leerde kennen, werd in de plaats daarvan opgewacht door een groep jongens die hem in elkaar sloegen en beroofden. 'Via Facebook vind je niet alleen je favoriete vriend, maar ook je favoriete vijand', zegt expert Henk Van Ess.
Facebook bood kwaadaardige surfers en cyberpesters altijd al veel kansen wanneer het ging om anonieme scheldpartijen en treiterijen, maar ook echte criminelen ontdekken langzamerhand de eindeloze mogelijkheden van de sociaalnetwerksite. Via Facebook proberen oplichters op de gevoelens van hun slachtoffers te spelen om hen geld afhandig te maken. Omdat die slachtoffers zelf massa's informatie over zichzelf te grabbel gooien, is het voor criminelen niet moeilijk om hun voorkeuren en zwakke plekken te achterhalen.
"Het klopt dat oplichters gebruik maken van Facebook om privé-informatie op te zoeken", zegt Agnès Reis van de federale politie. "Het fenomeen is bekend bij de Federal Computer Crime Unit, maar het is onduidelijk hoe wijd verspreid het is." Hoe ver sluwe oplichters kunnen gaan, bleek vorige week nog in New York, waar criminelen contact opnamen met grootouders om hen te melden dat ze dringend een borgsom dienden te betalen voor hun kleinzoon die in de gevangenis beland was. Ze gaven daarbij gedetailleerde informatie over het geliefde familielid, afkomstig van Facebook, waardoor verschillende bezorgde grootouders zonder nadenken met geld over de brug kwamen.
Verplichte kost
"Wanneer een bepaalde technologie al een tijdje bestaat, gaan steeds meer mensen ook de negatieve kanten ervan onderzoeken. Facebook wordt nu toch al een zestal jaar intensief gebruikt en criminelen weten stilaan wel hoe ze dat medium kunnen misbruiken voor hun activiteiten", zegt Mathias Vermeulen, die als onderzoeker van de Vrije Universiteit Brussel meewerkt aan het Emsoc-project dat nagaat hoe de gebruikers van sociale media het best beschermd kunnen worden.
Bescherming is nodig, want hoe langer Facebook bestaat, hoe meer informatie er opgehoopt wordt op het sociale medium. Ook informatie die gebruikers jaren geleden hebben toegevoegd en zelf allang weer vergeten zijn. "Je zou kunnen zeggen dat criminelen steeds slimmer worden, maar je zou ook kunnen zeggen dat gebruikers het hen gewoon steeds gemakkelijker maken", zegt Vermeulen. "Hoe meer informatie je aan het internet toevertrouwt, hoe groter de kans dat die informatie tegen jou wordt gebruikt."
Met allerlei nieuwe toepassingen stelt Facebook ongewild steeds meer bruikbare informatie ter beschikking van criminelen. "Zo is er de afgelopen maanden veel commotie geweest over de nieuwe zoekmachine van Facebook, Graph Search, die de communicatie tussen vrienden en potentiële vrienden nog verder moet verbeteren. Voor een dief wordt het wel heel gemakkelijk om via een vals profiel op zoek te gaan naar mensen die bijvoorbeeld op vakantie zijn", meent Vermeulen.
Henk Van Ess, onderzoeker van het Medialab van de Vereniging van Onderzoeksjour-nalisten (VVOJ), kreeg alvast de kans om de mogelijkheden van Graph Search van nabij te bestuderen. "Facebook is straks verplichte kost voor criminelen", klinkt het weinig geruststellend. "Facebook is niet alleen om vrienden te maken. Aan de hand van allerlei sociologische kenmerken kun je op zoek naar je favoriete vijand."
Privacy-instellingen
Ook nu al vind je talloze details over andere mensen op Facebook, maar wie niet gericht op zoek gaat naar een bepaalde persoon krijgt die details niet te zien. "Dat zal over enkele maanden veranderen. Het zal mogelijk zijn om lijsten op stellen van alle Belgische Facebookgebruikers die ouder zijn dan 90 jaar. Ouderen zijn vaak kwetsbaar en dus gedroomde slachtoffers voor dieven of oplichters.
De beste remedie tegen rondneuzende internetcriminelen blijft dan ook terughoudendheid. "Je moet je heel bewust zijn van welke informatie je deelt met wie", zegt Mathias Vermeulen. "Hou je privacy-instellingen in het oog. Statusupdates, locatie en foto's moet je nooit delen met vrienden van je vrienden."