De trukendoos van de brexit levert alweer een uitstel op

In grote triomf zouden de Britten de Europese Unie verlaten. Zo was het hen beloofd door de brexiteers. Ten laatste op 29 maart zou de Big Ben over Londen de onafhankelijkheid inluiden. In de plaats daarvan zien we een regering die op haar blote knieën om uitstel komt vragen. De Britten weten, haast drie jaar na hun referendum, nog altijd niet wat voor brexit ze nu willen.

“The no’s have it.” Dat was de voorbije weken de meest gehoorde uitroep in het Britse Parlement, naast de ijdele kreet die opriep tot order. Elke mogelijke invulling van de brexit, van hard tot zacht en terug, lag al ter stemming. Voor geen enkele was er een meerderheid.

Toch werpt premier Theresa May de handdoek nog niet in de ring. Een normaal mens zou al lang thuis zitten met een burn-out, maar May blijft dapper graaien in de trukendoos, hopend op een uitkomst.

Twee weken geleden beloofde ze dat ze als premier zou opstappen als het scheidingsakkoord werd goedgekeurd. De verdere afwikkeling van de brexit zou dan voor haar opvolger zijn. Het parlement verzette zich ook tegen die strategie. May wilde zich op het eigen zwaard storten, maar ze belandde ernaast. Het roept de vraag op hoeveel tegenslag een mens verdragen kan.

Sinds enkele dagen gooit ze het over een nieuwe boeg. Ze probeert nu een akkoord te vinden met Labourleider Jeremy Corbyn. Die heeft een grondige hekel aan de Europese Unie, maar een nog diepere degout van de regering-May. De kans dat hij haar de reddingsboei toewerpt, is klein. Binnen Labour zijn er veel parlementsleden die blijven hopen dat de hele brexit straks op stal kan en wordt afgelast, of die gokken op nieuwe verkiezingen.

De slotsom, na een zoveelste chaotische week, is dat May alsnog op post blijft, maar zonder zicht op een uitkomst. Ze vraagt haar Europese collega’s uitstel tot 30 juni.

In de andere lidstaten is er niemand meer die gelooft dat het de Britten zal lukken om op korte tijd een oplossing te vinden. De rest van de Europese Unie heeft het nu wel gehad met de brexit en ziet het niet zitten om van uitstelletje naar uitstelletje te hompelen: diplomaten zijn er telkens dagen mee in de weer en Europese leiders moeten altijd opnieuw hun agenda overhoopgooien en overijld naar Brussel hollen.

Het signaal dat ze nu willen geven, is simpel: “Zoek het maar uit, daar in Londen en omgeving, en laat het ons weten als er een besluit genomen is.”

Er is al een nieuw woord voor bedacht: er komt flextension, de samentrekking van flexible en extension. Een elastisch uitstel dus, voor pakweg een jaar.

Intussen kan de Europese Unie proberen over te gaan tot de orde van de dag. Het klimaat, de economie, veiligheid, … er valt nog genoeg te beslissen.

Er doemt echter een probleem op dat nu wel dringend moet geregeld worden. Als de Britten niet uit de Unie raken, zitten ze er immers officieel nog in. Dat betekent dat de Unie slechts rechtsgeldige beslissingen kan nemen als ook de Britten daar, minstens formeel, bij betrokken zijn.

Heel concreet wil dat zeggen dat het Verenigd Koninkrijk volgende maand, net als alle andere lidstaten, verkiezingen voor het Europees Parlement moet organiseren. 

Drie jaar na de beslissing om uit de Unie te stappen, gaan de Britten dus nieuwe vertegenwoordigers aanduiden. Dat lijkt krankzinnig en dat is het ook. Maar er is geen keus. De Britse regering heeft de procedures intussen opgestart.

Die verkiezingen zullen logischerwijs een informeel tweede referendum worden. De grote vraag is hoeveel steun er zal zijn voor de nieuwe Brexitpartij die vol gas uit de Unie wil. Zal een meerderheid van de Britten kiezen voor kandidaten die het land nog altijd uit de Unie willen? Of liggen de kaarten intussen al wat anders?

Bij een chaotisch vertrek van de Britten wint er niemand. Daarom zullen de andere lidstaten brexituitstel toestaan. Maar van harte is het niet. Vooral de Fransen sputteren tegen.

Als het Verenigd Koninkrijk nog aanwezig is in het Parlement en in de Raad, dan zit het mee in de cockpit als er belangrijke knopen worden doorgehakt.

In het begin van een legislatuur verkiest het Europees Parlement de nieuwe voorzitter van de Commissie. Het beleidsprogramma voor de volgende vijf jaar wordt goedgekeurd. Er is de stemming over een meerjarenbegroting. 

De Britse regering en de Britse parlementsleden zullen straks een zeg hebben in deze beslissingen. Maar wat als ze er even later dan toch in slagen om de Unie te verlaten? Dan hebben ze mee hun stempel gedrukt op de club waarvan ze naderhand geen lid meer zijn.

De Unie wil daarom voorwaarden koppelen aan het uitstel. Britten zullen zich op de vlakte moeten houden als er straks beslissingen worden genomen in de Europese instellingen. In de praktijk is dat echter moeilijk afdwingbaar. Harde brexiteers roepen nu al op om straks kordaat en ronduit dwars te liggen.

De vraag is of de Unie bang moet zijn van dat gevaar. Eigenlijk deed het Verenigd Koninkrijk op vele terreinen de voorbije jaren niet anders. Sedert Margaret Thatcher haar handtas bovenhaalde, ermee op tafel klopte en I want my money back brulde, derangeert het land op vele vlakken de werking van de Unie. Met dat dreigement is er dus niet veel nieuws onder de zon.

De Britten zijn altijd excentriek gebleven. Ze rijden koppig aan de foute kant van de baan, ze wegen in pond in plaats van kilo en bij het ontbijt kiezen ze voor witte bonen in tomatensaus in plaats van voor een boterham met choco.

Het zijn en blijven buitenbeentjes, dat is een zekerheid. En voor de rest is er maar één andere zekerheid: ze willen niet zonder een deftige regeling uit de Europese Unie crashen. Dat heeft het parlement, over partijgrenzen heen, keer op keer bevestigd. En omdat het uitwerken van een fatsoenlijk vertrek in drie jaar niet gelukt is, zou het weleens kunnen dat ze nog een hele tijd in de Europese Unie zullen blijven.

Al maanden bonken ze met hun hoofd tegen een muur, maar het lukt niet om er los doorheen te beuken. Met het lange uitstel dat er nu komt, krijgen ze de tijd om eerst wat stappen terug te zetten. Het uitzicht wordt dan meteen wat weidser. Misschien zijn er wel andere manieren om aan de andere kant te raken. Of misschien komen ze tot de vaststelling dat het aan deze zijde van de muur achteraf gezien nog zo slecht niet is.