De liefde wordt steeds vreemder

Onze liefde verwaterde langzaam, het was of die wegvloeide. Wat dertien jaar eerder was begonnen als iets heel heftigs, een adoratie, hield langzaam op te bestaan. Als hij 's avonds thuiskwam, was ik niet langer blij. Er waren momenten dat ik de sleutel in de deur hoorde, en dat ik mezelf schaamde voor het gevoel liever alleen te willen zijn. Het was zo goed geweest tussen ons, nu was het weg en ik wist alleen maar dat het nooit zou terugkomen.

Ik had hem leren kennen als de spannendste, wildste, meest autonome man die ik ooit was tegengekomen. Lief was hij ook. Aan zijn hand leerde ik in de jaren tachtig een heel nieuwe wereld kennen. Een wereld waarin veel gereisd werd en men naar Joni Mitchell luisterde. Ik kan wel zeggen dat ik mijn man jarenlang bewonderd heb. Maar binnen een paar jaar zag ik alles afbrokkelen. Op het laatst wist ik niet eens meer wat ik moest zeggen als we 's avonds samen aten.

Een grote belangwekkende aanleiding voor de verwijdering was er eigenlijk niet, geen bedrog, niets verwijtbaars. Hij werkte 80 uur per week, werd steeds minder toegankelijk en op een dag besloten we op mijn initiatief uit elkaar te gaan. Die daad was, hoe zal ik het zeggen, geen drama maar een logisch gevolg van de vervreemding die onomkeerbaar was. We huilden niet, waren niet wanhopig. Hij vond een ander huis en gaf me als afscheidscadeau een koffer en wat geld om op vakantie te kunnen gaan; de gemoederen waren kalm.

Ja, er was leed om de teleurstelling dat we het niet gered hadden samen, maar geen paniek over de toekomst. Groter dan het verdriet om het verloren huwelijk, was de pijn dat ik mijzelf was kwijtgeraakt tijdens al die jaren. Een leukere man dan hij was er in mijn ogen niet, toch begreep ik dat ik alleen verder moest. Door bij elkaar te blijven, hielden we elkaar in een wurggreep. Maar daar is liefde eigenlijk te mooi voor.

Zonder ernaar te leven, zonder een slag om de arm te houden in de jaren dat de liefde het grootst was, heb ik eigenlijk altijd al geweten dat het op een dag afgelopen zou zijn tussen ons. Al heel jong zag ik in dat liefde net zomin als de rest van het leven, iets statisch is. Liefde verandert per jaar, en soms zelfs per dag of per seconde. Geluk laat zich niet vasthouden en ik vermoed dat veel ongelukkige liefdes worden geboren uit het misverstand dat alles mogelijk is, als je maar genoeg je best doet. Ik geloof niet in vechten en ook niet in een therapeut die ons 'dichter bij elkaar' had moeten brengen. Liefde is vluchtig, doet zich telkens anders voor en laat zich niet herhalen. Dat kun je niet leuk vinden, maar je kunt er ook een bevrijding in zien. Iedere verbroken relatie biedt nieuwe perspectieven.

En toch, en toch zal ik de eerste zijn die toegeeft dat het misschien anders tussen mij en deze grote liefde was gelopen als er kinderen waren geweest. Ik sluit zeker niet uit dat het afscheid zo relatief vlekkeloos ging, juist omdat ik hem heimelijk mijn kinderloosheid verweet. Hij heeft zich laten steriliseren toen hij 29 was. We waren jong, hij was vastberaden, en dat bewonderde ik in hem. Ik heb zelfs vlak voor de ingreep zijn ballen nog geschoren - niet wetende dat die kinderen tot op de dag van vandaag het grootste gemis van mijn leven zouden zijn. Maar ik weiger toe te geven dat dit de enige reden is voor mijn pleidooi voor seriële monogamie, want dat is mijn verhaal eigenlijk. Waarom zou een liefde niet kunnen schitteren en daarna doven? Waarom heet een beëindigde relatie mislukt? De geluksmomenten waren toch echt?

Het ene moment ben je een twee-eenheid en tien jaar later heb je elkaar niks meer te zeggen, maar dat doet niets af aan de schoonheid van de beginjaren. De herinneringen aan onze reizen, onze avonden met vrienden zijn niet minder waardevol nu we niet meer samen zijn. Sterker, na onze scheiding zijn we min of meer bevriend geraakt, we zien elkaar geregeld. Om vooruit te kunnen denken, moet je niet vasthouden aan een status-quo. Plannen maken, een nieuw begin maken. Ik zie liever de voordelen van veranderingen.

Eigenlijk geloof ik als het erop aan komt, meer in vriendschap dan in liefde. Dat vastklampen aan iemand maakt blind. Ik heb sinds een tijdje weer een man op wie ik heel erg verliefd ben, van wie ik ongelooflijk veel houd, maar als ik heel eerlijk ben zou ik in een volgende verhouding nooit meer willen samenwonen. Hoe ouder ik word, hoe vreemder ik de liefde ga vinden, dat wil zeggen dat wat men 'relatie' noemt.

Twee individuen die proberen onder één dak één leven te leiden, het is eigenlijk een beetje mal. Ik verlang er steeds vaker naar geen muziek van een ander meer te hoeven horen, geen eten van een ander te hoeven ruiken. Dag in dag uit jezelf schikken en luisteren naar elkaar en compromissen sluiten, nooit kunnen zeggen: ik heb deze week geen zin in praten en houd dus zeven dagen mijn mond. Met vrienden kan dat wel. Vrienden bel je gewoon een tijdje niet als je er geen zin in hebt en meestal levert dat geen enkel verwijt op.

Ja, als het erop aan komt, vind ik vriendschap een zuiverder uiting van genegenheid dan liefde en in de praktijk dus minder frustrerend. Ik zou niet zonder liefde willen en kunnen, maar realiseer me heel goed dat niet de liefde, maar juist de vriendschap de potentie heeft een leven lang te duren. Moeiteloos.