'Dit is wel spannend: meer trance dan opera'

"Ik heb ontdekt dat het klassieke operarepertoire een nostalgisch product is", zegt Perceval. "Het bedient een publiek naar zijn verwachtingen: de klank zoals op de cd, de beelden die ze kennen uit het verleden. Als theatermaker kom je in een wereld terecht die focust op muziek. Zangers banen zich letterlijk een weg naar de dirigent. Degene die ervoor moet zorgen dat daaruit een toneelervaring ontstaat, wordt vaak gezien als een soort verkeersagent."

En je had nooit het gevoel dat je dat kon doorbreken?

"Nee. Opera heeft een groot productieapparaat. Dat is duur en laat maar beperkte repetitietijden toe. In het theater kun je met de acteurs een weg afleggen, zodat ze meer kunnen doen dan de clichés bedienen. In de opera moet je snel naar oplossingen zoeken. Maar voor mij is net dat de kracht van het theater: dat er een ensemble op het toneel staat dat samen, met vallen en opstaan, zoekt naar schoonheid en harmonie.

"Enkel De zaak Makropoulos van Janáček in Hannover was voor mij een positieve ervaring, omdat ik daar samen met de zangers, die allemaal in hun rol debuteerden, het stuk kon ontdekken. Marienvespern in Berlijn is dan weer een groot succes geworden, maar het was een catastrofe op vlak van productie en samenwerking. Dirigent René Jacobs en ik gaven interviews waarin we elkaar uitscholden. Heel kinderachtig. Nee, opera was voor mij de kennismaking met een wereld waarvan het ritme niet het mijne is."

En toch ben je ingegaan op het voorstel van Opera Vlaanderen om een nieuwe opera te ensceneren.

"De mix van theater en muziek heeft mij altijd gefascineerd, maar ik wilde weg van het verleden. Als het mogelijk was om iets nieuws te creëren, wou ik er wel nog eens over denken, heb ik gezegd. (lacht)Het eerste idee was om mijn theaterproductie Front, over de Eerste Wereldoorlog, verder te ontwikkelen voor de opera. Componist Chaya Czernowin is dan komen kijken naar een voorstelling, maar ze zei dat ze niets had met de Eerste Wereldoorlog. Ze kon echter wel met het materiaal aan de slag, als ze het combineerde met de Chinese novelle Homecoming van Can Xue. In eerste instantie begreep ik die combinatie niet, maar ik vond het wel spannend. Ook haar muziek was voor mij een vraagteken, maar wat is er uitdagender dan iets nieuws te proberen?"

Wat is er zo nieuw aan?

"Chaya's werk heeft in feite niets narratiefs. Dit is geen epische opera, geen politiek statement, geen liefdesverhaal. Ik zou het eerder een trance noemen. Of een pandemonium van de stilte. Ze rekt de tijd, en vandaar ook de titel: Infinite Now. Dat is het ogenblik waarop het denken stilstaat en plaatsmaakt voor waarneming met alle zintuigen: ruis, reuk, gevoel. Die waarneming is doordrenkt van angsten en twijfels, getekend door trauma's uit het verleden. Dat is wat beide teksten verbindt.

"De soldaten in de loopgraven werden dagelijks met de vraag geconfronteerd: leef ik nog binnen een dag, een uur, een kwartier, vijf minuten? In Homecoming heb je een vrouw die ergens komt waar de zon niet meer schijnt, in een huis waar geen licht is en dat op een klif hangt, en elk moment naar beneden kan storten. Ook zij balanceert tussen leven en dood. We weten allemaal dat we kwetsbaar zijn, ziek kunnen worden, sterfelijk zijn. Vandaar ook ons geloof in de liefde, in succes, in geld; in een illusie."

Die vraag wordt in het theater vaak beantwoord met een catharsis.

"Klopt, maar dit stuk heeft er geen. Maar is dat niet eigen aan de moderniteit, dat het publiek niet meer naar huis wordt gestuurd met een geruststelling? In dit verhaal wordt geen illusie aangereikt. Precies daarin ligt de politieke kracht ervan. Politiek theater betekent vandaag vaak dat we laten zien hoe slecht de politiek en het kapitalisme wel zijn. We verzoenen ons rond een gemeenschap-pelijke vijand en verbranden zijn vlag. Dat stelt ons gerust. Maar deze opera stelt niet gerust."

Van 18/4 tot 23/4 in Opera Gent, en van 30/4 tot 6/5 in Opera Antwerpen. operaballet.be

Drie aanraders voor Opera21

1. Met Menuet van Daan Janssens wordt voor het eerst een tekst van Louis Paul Boon gebruikt in het muziektheater. Janssens: "Het is een soort huiskamertragedie die drie keer na elkaar wordt verteld vanuit verschillende perspectieven." Regisseur Fabrice Murgia: "Een ware oefening in schizofrenie. Ik splits mezelf in drie verschillende regisseurs die elk dezelfde gebeurtenis proberen weer te geven."

2. De mystieke teksten van Hadewijch staan naast die van de Perzische soefi-dichter Rumi, en in Revelations doet Wim Henderickx hetzelfde. "Ik ga terug naar de meest oorspronkelijke muziek van het Westen - denk Leoninus en Perotinus - en vermeng die met niet-westerse invloeden. Na de aanslagen in Brussel was ik erg aangegrepen door het verhaal van Mohamed El Bachiri, die er zijn vrouw verloor. Liefde is goddelijk, mystiek is grenzeloos."

3.In Between Violet and Green van Thomas Smetryns wordt aangekondigd als 'een voorstelling die het muziektheatergenre openbreekt'. Steve Salembier en Charlotte Bouckaert van Atelier Bildraum bootsen als zelfverklaarde technici van de verbeelding een treinrit langs de Belgische verkavelingen doorheen de seizoenen na, op een soundscape van Smetryns.

Opera21 loopt van 18/4 tot 29/4 op verschillende locaties in Gent en Antwerpen. opera21.be