Het is oorlog in brillenland
Uw bril is geld waard. Veel geld. Investeringsfondsen vechten om marktaandeel, terwijl de zelfstandige opticien vecht om zijn overleven.
Hans Anders, de Nederlandse brillenketen die ook in onze winkelstraten veelvuldig opduikt, wordt overgenomen. Het investeringsfonds 3i legt 200 miljoen euro op tafel voor de aandelen van de keten. De vorige eigenaars, Alpha en Alpinvest, waren ook al investeringsfondsen. Aan de zakenkrant De Tijd zegt een woordvoerder van 3i dat het de bedoeling is om zowel in de bestaande markten uit te breiden als nieuwe markten aan te boren.
De optiekketen telt in totaal 456 verkooppunten in vier Europese landen: 253 in Nederland, 105 in België, 62 in Frankrijk en 36 in Zweden.
Maar achter die cijfers gaan opmerkelijke landelijke verschillen schuil. Op zijn Nederlandse thuismarkt is Hans Anders marktleider in aantal verkochte brillen, terwijl op het vlak van omzet Pearle/Grandvision groter is. Pearle is ook al in handen van het Nederlandse investeringsfonds HAL. Drie grote ketens verdelen bij onze noorderburen zowat de helft van de markt, Hans Anders, Pearle/Grandvision en Specsavers. Die laatste is een van oorsprong Britse franchiseformule, en vooralsnog niet in ons land actief.
In België lijkt het publiek dan ook een tikkeltje lastiger om te vermurwen. Wij stappen voor onze bril nog steeds liever naar de vertrouwde opticien om de hoek. Met als gevolg dat de twee grote spelers Pearle en Hans Anders samen amper een marktaandeel van 20 procent halen. En wat meer is, dat marktaandeel is de voorbije jaren vrijwel stabiel gebleven. De opticiens houden stand, zegt Viviane De Vries van APOOB, de bond voor de zelfstandige opticiens en optometristen. "Naar schatting zijn er vandaag in ons land zo'n 1.800 zelfstandige opticiens, terwijl er dat 20 jaar geleden nog 2.300 moeten zijn geweest." Jazeker, een daling. Maar zo'n 25 zaken per jaar minder, over 20 jaar, dat kun je bezwaarlijk een bloedbad noemen.
Impulsaankoop
Met als gevolg dat Hans Anders en Pearle voornamelijk in een bikkelharde concurrentiestrijd zijn verwikkeld met elkaar. In dat kader is de overname van Hans Anders door 3i veelbetekenend. 3i heeft immers tonnen ervaring met oorlogsvoering in de winkelstraat. In hun portfolio steken ook bekende merken als Action, die formules als Blokker of Casa langzaamaan wurgen. Ook hun goedkope fitnessketen Basic Fit zorgt voor een zenuwslopende concurrentiestrijd.
Naar het waarom van die strijd is het niet zo moeilijk gissen. De brillenmarkt is immers nog steeds in volle groei. Er is enerzijds de vergrijzing, die de vraag naar brillen doet toenemen. Ook onze verslaving aan het scherm, zowel televisie, maar vooral tablet, smartphone en computer, is een regelrechte aanslag op onze ogen. Maar er is ook de trend naar meer modebewustheid. Was een bril vroeger vooral functioneel, dan mag het nu ook een meer persoonlijker imago hebben. Een bril als accessoire.
Generaliserend kun je stellen dat Pearle en Hans Anders voornamelijk op dat laatste segment mikken. De impulsverkoop, voor de wat jongere brillendrager. En om meerdere brillen te kopen, of sneller van montuur te wisselen, moet de prijs uiteraard een beetje meewillen. Hans Anders heeft een eigen merk en collectie. Daardoor kan het een flink aanbod slijten aan regelrechte lowcostprijs.
Opleiding van drie jaar
En daar schuilt wel degelijk een gevaar voor de zelfstandige opticien. Die moet een collectie inkopen. Hadden opticiens vroeger het monopolie, dan moeten ze dat nu delen met ketens, die aan dumpingprijs werken.
Zijn goedkopere brillen minderwaardig? Het is een eeuwigdurende discussie, die zelfs al tot voor de rechtbank werd beslecht. Tot twee keer toe zelfs. In 2006 lanceerde Pearle een campagne waarin het boudweg stelde dat de zelfstandige opticiens hun brillen 35 procent te duur verkopen. Dat kon APOOB niet over zich heen laten gaan, en het kreeg gelijk voor de rechtbank. Een tweetal jaar terug was het dan Hans Anders dat hetzelfde trucje overdeed. De Jury voor Ethische Praktijken (JEP) gaf APOOB andermaal gelijk.
Het grootste verschil zit hem echter in de man of vrouw die u bedient. Een zelfstandige opticien heeft altijd een driejarige opleiding achter de rug, wat bij optiekers in een keten niet steeds het geval is. Ook dat heeft een prijs.