Met aardbevingen valt te leven, met corruptie niet
Manuel Sintubin is geoloog aan het departement Aard- en omgevingswetenschap-pen van de KU Leuven.
Achter de idyllische landschappen van de Apennijnen in Abruzzo en Lazio, bezaaid met middeleeuwse dorpjes en stadjes, schuilt een onzichtbare maar permanente dreiging, deze van een mogelijk verwoestende aardbeving. De complexe geologie heeft ervoor gezorgd dat de ruggengraat van Italië een van de seismisch meest actieve gebieden is in Europa, zelfs in de wereld. De kans dat een bewoner van de Apennijnen in zijn of haar leven een sterke aardbeving meemaakt, is dan ook bijna een zekerheid.
Voor de aardbevingsgeoloog is deze aardbevingsdreiging echter niet zo onzichtbaar. Het landschap schreeuwt het als het ware uit. De actieve breuken hebben doorheen de recente geologische geschiedenis het landschap immers mee vorm gegeven. Zonder het echt te beseffen, is de mens zich doorheen de eeuwen gaan vestigen middenin deze 'seismische' landschappen. En omdat de verre voorouders de kostbare vruchtbare grond in de vlaktes en valleien niet wensten op te offeren, bouwden ze hun dorpen hogerop de hellingen... echter pal bovenop de actieve breuken. Het lijkt wel een fatal attraction, waarvan de generaties die na hen kwamen de noodlottige prijs betalen. De geschiedenis heeft dus gezorgd voor een noodlottige samenloop van omstandigheden. De oude dorpjes en stadjes blijken uitermate kwetsbaar voor de gevolgen van de vele aardbevingen die zich in de regio voordoen. In de annalen van elk van deze stadjes vind je dan ook dat ze reeds verschillende keren getroffen zijn door een vernietigende aardbevingsramp.
De vraag kan dan ook gesteld worden hoe het komt dat er geen lessen getrokken worden uit de aardbevingsrampen uit het verleden. Want l'histoire se répète, telkens weer. Zeven jaar geleden werd L'Aquila, zo'n 30 kilometer ten zuiden van Amatrice, zwaar getroffen door een sterke aardbeving met een vergelijkbare magnitude. Er vielen meer dan 300 slachtoffers te betreuren. En nu weer speelt zich een vergelijkbaar drama af. En het staat in de sterren geschreven dat Amatrice niet de laatste aardbevingsramp in de Apennijnen zal zijn. De aardbevingsdeskundigen weten dat, de overheden weten dat, de bewoners weten dat. Maar toch gebeurt er schijnbaar niets. Het blijft verbazen hoe een aardbevingsdreiging, hoe groot ook, onderdrukt wordt. Een soort fatalisme ...
Taak van de overheid
Maar moeten de bewoners van de Apennijnen dit noodlot weerloos ondergaan? Neen, absoluut niet. Bouwtechnisch is het geen enkel probleem om gebouwen bestendig te maken, zeker voor aardbevingen van deze magnitudes. Elk aardbevingsslachtoffer in een recent gebouw is dan ook een slachtoffer te veel. Elke nieuwbouw in aardbevingsgebieden, ook in Italië, moet immers voldoen aan strikte aardbevingsbestendige bouwcodes. Dat er nog slachtoffers vallen, is dan ook toe te schrijven aan de bouwpromotoren, ondernemers, en bouwheren die een loopje nemen met deze bouwcodes, hopende dat de big one niet zal toeslaan. Hun misdadige bouwwerkzaamheden zitten mooi verstopt achter het pleisterwerk, en worden pas zichtbaar eenmaal het noodlot heeft toegeslagen. Het is inderdaad corruptie - niet alleen in Italië, maar wereldwijd - dat vandaag de dag aardbevingen nog steeds zo dodelijk maken.
Er valt bovendien te leren leven met aardbevingen. Voorbereid zijn, dat blijft nog steeds de beste verdediging tegen het aardbevingsgeweld. Ook hier geldt dat de goed voorbereide man en vrouw er twee waard is. Weten hoe je je best voorbereidt op de onvermijdelijke aardbeving, hoe te reageren tijdens de aardbeving - drop, cover, and hold on - en wat te doen direct na de beving, is de sleutel tot aardbevingsveiligheid. Voorbereiden op een aardbeving is net in gevoelige gebieden zoals de Apennijnen zo cruciaal omdat het onbegonnen werk is alle oude gebouwen aardbevingsbestendig te maken.
Amatrice is de zoveelste herinnering dat de aardbevingsdreiging in de Apennijnen meer dan ooit serieus genomen moet worden. En de overheid heeft hier de sleutels in handen: een strik handhavingsbeleid wat betreft het naleven van de aardbevingsbestendige bouwcodes, en een permanent sensibiliseringsbeleid wat betreft aardbevingsveiligheid. Zo niet, is het gewoon wachten tot de volgende aardbevingsramp in de Apennijnen.