Ik maak me op voor mezelf, niet voor hem

Met de campagne Echte Lijven/Vrais Corps wil Brussels staatssecretaris voor Gelijke Kansen Bianca Debaets (CD&V) in samenwerking met Amazone vzw mediamensen en reclamemakers aansporen om 'meer diversiteit in schoonheidsidealen' te tonen. Of opvattingen over het schoonheidsideaal zullen veranderen als we meer diversiteit te zien krijgen, dat lijkt me niet zeker, maar ook ik ben voorstander om het fotoshoppen van modellen terug te dringen en meer variatie in vormen, maten en huidskleuren een plaats te geven in media en reclame.

Zo verheugt het me bijvoorbeeld dat Winnie Harlow (ook bekend als Chantelle Winnie of Chantelle Brown-Young), een mooie vrouw met vitiligo, topmodel werd. Vitiligo is een gedeeltelijke depigmentatie van de huid, gedeeltelijk albinisme in feite. Ik heb dat ook, net als Winnie Harlow al sinds mijn kleutertijd en in grote mate. Ik prijs me gelukkig dat ik nooit enige interesse heb gekoesterd voor esthetisch sturende damesbladen en de keren dat ik er een heb doorgebladerd dan ook op één hand kan tellen. Desondanks was het me niet ontgaan dat een lichaam met vitiligo in de freakshows uit het verleden meer aandacht kreeg dan in de modewereld van vandaag. Tot Winnie Harlow. Blijkbaar liet ze me niet koud. Mijn hart maakte zowaar een sprongetje toen ik haar op een affiche van Desigual zag prijken. Waarmee ik maar wil illustreren dat ik het streven naar meer diversiteit toejuich, er zelfs emotioneel bij ben betrokken.

Verlossing?

Maar. De uitvoering van de campagne laat wat te wensen over. Vooral het gedeelte waarbij vrouwen worden opgeroepen zich onder andere op sociale media te laten zien 'zoals ze echt zijn'. Ik was een van de vrouwen aan wie - beleefd en vrijblijvend, daar niet van - werd gevraagd mijn ware gedaante te laten zien. Een van de manieren waarop ik dat kon doen, was door foto's te laten nemen van mijn ontschminkte gezicht.

Het deed me denken aan een vaak gedeelde feministische TED-talk, waarin ook zinnige dingen worden gezegd, maar die eindigt met de spreekster die dramatisch de make-up van haar gezicht haalt, zich zogenaamd verlossend van wat mannen haar opleggen. Onder luid applaus wierp zij dat mannelijke juk zo van haar schouders. Ik snapte er eerlijk gezegd niets van.

Over mijn make-upgebruik kreeg ik al enkele keren de opmerking, van vrouwen en mannen: 'Jij hebt dat niet nodig.' Ik vind dat een zeer rare opmerking. Ik heb dat inderdaad niet nodig zoals ik eten en slapen nodig heb, maar dat kun je dan van literatuur ook zeggen. Literatuur en make-up, het zijn manieren om er iets van te maken. Literatuur voor mij wel in grotere mate dan make-up, maar toch.

Ik doe al sinds mijn zestiende, misschien al eerder, de meeste ochtenden hetzelfde met mijn gezicht. Dan ben ik klaar voor de dag, en om de deur uit te gaan. Moet ik hier de versleten metaforen 'masker' en 'schild' inroepen? Ze vermoeien me. Met mannen heeft het volgens mij niets te maken. Heb ik hierbij verwachtingen van De Man en De Maatschappij geïncorporeerd? Het is waar dat mijn papa dat graag ziet. Maar ik denk nog steeds met afgrijzen terug aan de jaren toen ik me niet meer opmaakte omdat mijn toenmalige partner dat niet mooi vond. Dat ik het niet meer deed, voor hem, omdat ik niet wilde dat hij naar me keek en dacht: bah. Terwijl ik het miste. Ik had het gevoel dat me iets was ontnomen, iets wat van mij was. Het zal me niet meer gebeuren. En ik zie niet in wat 'je ontschminken' te maken heeft met een oproep voor meer diversiteit in de beeldvorming.

Een andere herinnering waar ik nog steeds veel belang aan hecht, is wat mijn oma zei toen ze kort voor haar dood naar mijn opgemaakte gezicht keek: 'Als ik opnieuw zou leven, dan zou ik ook elke dag mijn lippen stiften.' Want het is 'er iets van maken'. Voor mij. Een kleine viering van het leven. En daar doet ieder haar - en zijn! - zin mee, ook degenen die geen of andere vieringen in gedachten hadden.

Hoofddoek

Want daardoor, misschien niet voor iedereen te vergelijken, meen ik ook wat beter te begrijpen hoe een hoofddoek, of het verbieden ervan, voor iemand kan zijn. De vergelijking gaat volgens mij in die zin op dat zowel je opmaken als een hoofddoek dragen manieren kunnen zijn waarop je 's ochtends denkt: 'Zo, klaar voor de dag, klaar om naar buiten te gaan.' En over beide gevallen wordt vaak gedacht dat de vrouw dat niet zelf kan willen, dat het iets is wat De Man of De Leefwereld haar oplegt, iets waarvan ze dus bevrijd moet worden om 'haar echte zelf' te kunnen zijn.

Ze zijn ook te vergelijken in de zin dat het afkeuren of verbieden ervan kan voelen als een inbreuk op een deel van je identiteit, je intieme voorkeur. En op andere punten gaat de vergelijking wellicht minder goed op, en ik neem aan dat er ook andere drijfveren kunnen bestaan om een hoofddoek te dragen, zoals er ook andere redenen dan de mijne zijn om zich op te maken, die dramatische vrouw met haar applaus indachtig.

Nogmaals, ik ben niet van mening dat de Echte Lijven-campagne in haar geheel moet worden afgevoerd. Maar het is belangrijk dat de visie op wat echt is en wat niet, wordt bijgeschroefd. Net zoals het, meer in het algemeen, geen kwaad zou doen elkaar op enkele persoonlijke vlakken wat met rust te laten. We leven in tijden waarin mensen heel heftig reageren op de persoonlijke keuzes van andere mensen. Toen een jongen met mascara het beeld werd van een reclame voor CoverGirl, fulmineerde Gavin McInnes, medeoprichter van Vice Media: "This is part of the war on men!" Mijn hemel, het was gewoon een jongen met mascara! Daar zou je toch echt moeten tegen kunnen.

Een vriend zei ooit: 'Als jij een man zou zijn, dan zou je het type zijn dat zich eens graag schminkt en nu en dan een panty van zijn vrouw aantrekt.' Ik vond dat frappant want zo had ik mezelf ook altijd voorgesteld als man. Ik kan me voorstellen dat het plezier dat ik ervaar bij het mezelf feestelijk versieren in dezelfde vorm stand zou houden mocht ik tot de andere sekse behoren.

Ik beschouw mijn make-up als een deel van mezelf. Een afwasbaar maar daarom niet minder authentiek deel van mezelf. Of mensen dat mooi vinden, is uiteindelijk niet aan de orde. Opgemaakt vertegenwoordig ik een wat eigenzinnige zandkorrel in de diverse zandvlakte die we hoe dan ook zijn.

Ik maak me op voor mezelf. Ik vind dat mooi.