Opener grenzen, bittere noodzaak

Minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo (Open Vld) wil de vluchtelingencrisis bekampen met economische migratie (DM 13/8). Wanneer zetten we zijn constructief plan eindelijk om in beleid - en niet alleen voor hoogopgeleiden.

De migrantenstroom uit oorlogsgebieden Syrië, Irak, Afghanistan en uit de dictatuur Eritrea blijft stijgen. Boten kapseizen, kranten berichten dagelijks over de drama's van Kos tot Calais. Politici zeggen hun mantra: 'humanitaire crisis'. Maar zolang we de migrantenstroom als een crisis beschouwen in plaats van als een menselijke reactie op oorlog, kunnen we vluchtelingen nooit menswaardig behandelen. Met een boutade: de 224.000 vluchtelingen en migranten die dit jaar naar hier kwamen, zijn voor Europa een groter probleem dan de meer dan 2.100 mensen die op de zeeweg hierheen het leven lieten.

Dat is het echte drama van Europa.

Onze politici reageren maximaal repressief, minimaal menswaardig en tergend traag. Ieder alert waarnemer beseft al maanden dat een urgent onthaalplan vandaag de enige passende strategie is.België en andere EU-landen lijken pas nu wakker te schieten en drijven hun opvangcapaciteit mondjesmaat op. Waarom zo laat?

Het plan van Commissie-voorzitter Jean-Claude Juncker om 40.000 vluchtelingen over Europa te verdelen, is mislukt. De lidstaten laten zich niet binden door quota. Inspanningen gebeuren op vrijwillige basis. België is niet de slechtste leerling van de Europese klas, maar het migratiebeleid op ons continent schiet tekort.

De schaal van de huidige vluchtelingenstroom rechtvaardigt de opvang van enkele tienduizenden nieuwe migranten in iedere lidstaat. Dat zou kunnen via het systeem van humanitaire visa, te verkrijgen in speciale migratiebureaus, opgezet aan de oevers van de Middellandse Zee. Laten we kandidaten voor de Dienst Vreemdelingenzaken en andere asielinstanties oproepen, opvangplaatsen logistiek bewoonbaar maken, bufferplaatsen klaarstomen en zorgen dat ieder asielzoeker ten minste ergens kan eten en slapen. (Internationale inlichtingendiensten en politie moeten ondertussen de kopstukken van de mensensmokkel opsporen en internationaal berechten.) Zo moeten we niet langer toezien op een schandelijk en schadelijk amateurisme van de overheid.

Er is meer. De migratiestop is al decennia voorbijgestreefd, maar blijft van kracht. Beschamend. Europa heeft migranten nodig. De afkeer van migrantenquota is misplaatst en laf. Wat niemand voorstelt is dit quotum te verdelen volgens de specialisaties van migranten, meestal fris opgeleide maar ook ongeschoolde jongeren, om de knelpuntberoepen te kunnen invullen. Economische migratiepolitiek mag best wat voluntaristischer en minder opportunistisch. Ook wie niet- of laaggeschoold is, kan via een versnelde integratiecursus met basistaallessen en bijkomende opleiding een plek vinden. Zo kunnen we duizenden migranten tijdelijk tewerkstellen zonder daarom onze werkzoekenden te benadelen.

Wij zijn een pensioenland aan het worden, laten we dat niet vergeten. Iedereen, autochtoon of aangespoelde, moet een eerlijke tewerkstellingskans en levensstandaard krijgen. Dat is pas respect voor universele mensenrechten. Bij tewerkstelling hoort ook een bijdrage van elke nieuwe werknemer aan onze sociale zekerheid, zo zullen onze paniekerige burgers nooit meer moeten argumenteren dat deze migranten ons handenvol geld kosten. Wat wel miljoenen euro's kost zijn de uitwijzingen en gedwongen terugkeer. Waarom is er geen enkele verlichte politicus die voorstelt om dat geld te investeren in constructieve en georganiseerde opvang?

Er zijn ook morele argumenten. Bij een van de rijkste landen ter wereld past vrijgevigheid. Door mensen van vreemden huize op te vangen, worden interculturele contacten gelegd. Zou die onze xenofobie kunnen terugdringen, of is dat naïef?

Opener grenzen zijn een morele must maar ook socio-economische noodzaak. De EU lidstaten zijn gebonden tot minimale 'gastvrijheid' via het statuut (EU-richtlijn 2001) van tijdelijke bescherming om humanitaire redenen.

Als het iedere verkozene dun door de broek loopt om zijn al of niet xenofobe achterban geen geweld aan te doen, is elke maatschappelijke mentaliteitsverandering, hoe miniem ook, niet langer mogelijk. Een natuurramp roept onmiddellijk mededogen en krachtdadig beleid op. Waarom een mensencrisis dan niet?