'Vrijwilligers zijn geen gratis oplossing'
Vandaag gaan vrijwilligers van zowat 300 organisaties van de vzw Internationaal Comité staken. Ze zijn het beu om een gratis oplossing te zijn voor structurele tekorten. 'Wij geven goedkope dienstverlening waar anderen falen.'
Vrijwilligers die staken, het klinkt vreemd. Wie niet tevreden is met een vrijwilligersjob, kan er immers gewoon mee ophouden en iets anders zoeken. 'Vrijwillig' betekent net dat het helemaal niet verplicht is. Maar de onvrede van de vrijwilligers die vandaag het werk neerleggen, gaat helemaal niet over de inhoud van hun werk.
De zowat 300 organisaties onder de koepel van de vzw Internationaal Comité verzetten zich vooral tegen het feit dat politici hen zien als een gratis oplossing voor maatschappelijke tekorten. "Als ik het werk neerleg, dan krijgen vijftien kinderen geen muziekatelier, gaat de maandelijkse open bar in het gemeenschapscentrum dicht en gaat de wekelijkse zanggroep niet door", zegt Ylva Berg, zelf vrijwilliger en coördinator bij het Internationaal Comité. Ook zij staakt morgen. De vele vzw's en feitelijke verenigingen die de koepel verenigt, houden zich vooral bezig met mensen met een migratie-achtergrond. Dat gaat van het in orde brengen van papieren en taallessen tot kinderopvang en toneellessen.
"Heel veel van die organisaties krijgen middelen voor sociaal-cultureel werk, maar in werkelijkheid doen ze veel meer dan dat", zegt Pascal Debruyne, postdoctoraal onderzoeker van de Universiteit Gent en mede-initiatiefnemer van de actie. "Je kunt het zo gek niet bedenken of ze zijn ermee bezig. Vaak omdat de reguliere instanties tekortschieten of omdat de drempel veel te hoog is voor nieuwkomers."
De druk op die vrijwilligersorganisaties neemt toe. "Sowieso sukkelen ze met een tekort aan middelen", legt Debruyne uit. "Erkenning krijgen ze genoeg, maar met schouderklopjes alleen hou je een vzw niet draaiende. Ze hebben meer middelen nodig."
Vrijwilligersburn-out
Een trieste illustratie daarvan is 'De Mangoboom in Bloei', een organisatie die al negentien jaar lang intercultureel vormingswerk doet in Anderlecht. De vrijwilligers daar helpen onder meer kinderen van vreemde origine met hun huiswerk, ondersteunen bejaarden en hebben taalateliers. Vorige maand besloot de Raad van Bestuur dat het niet langer haalbaar is om zonder middelen de Nederlandstalige vleugel van de organisatie voort te zetten.
Ook een gebrek aan omkadering speelt hen parten. Het idealisme en engagement is vaak onnoemelijk groot, maar het organisatietalent ontbreekt. "Bovendien zijn ze overbevraagd", besluit de onderzoeker. "Niet alleen door hun eigen publiek, maar ook door de reguliere hulpverlening."
Dat die reguliere hulpverlening zelf nauwelijks nog weet van welk hout pijlen te maken, verklaart mee de frustratie van de vrijwilliger. Debruyne: "Wij mogen niet verantwoordelijk worden gesteld voor structurele tekorten in welzijn of armoedebestrijding. Het is niet langer houdbaar dat die organisaties alle gaten opvullen. Wij geven de facto gratis dienstverlening waar anderen falen."
Een "vrijwilligersburn-out" is volgens de actievoerders al lang geen uitzondering meer. Berg: "Een van onze mensen kreeg van zijn dokter zelfs te horen dat hij moet stoppen met het vrijwilligerswerk. Omdat het zijn gezondheid ondermijnt. Het engagement is gelukkig erg groot, maar er zijn natuurlijk grenzen."