'Afzetting zou alleen maar tot nog meer polarisatie leiden in de VS'

Ook politicoloog Jonathan Holslag neemt akte van de vele experten-diagnoses over het Narcissistic Personality Disorder van president Donald Trump. Maar hij voelt zich niet geroepen om de medische ernst van die berichten te beoordelen.

"Heel veel hangt natuurlijk af van hoe je geestelijke gezondheid definieert. Op de wereld zijn er heel veel mensen die rondlopen met eigenaardige karaktertrekken, machtsgeil zijn of met een gebrek aan empathisch vermogen kampen. De vraag is hoe je dat moet inschatten en wanneer vreemd gedrag werkelijk aan een objectief ziektebeeld beantwoordt.

"Feit is dat Donald Trump zijn ongewone karakter nooit verborgen heeft en dat de Amerikaanse kiezer heel goed wist wat hij kon verwachten. Vanuit democratisch oogpunt is Trump legitiem verkozen en dat betekent dat de Amerikaanse kiezer de gevolgen moet dragen van zijn keuze. Het enige wat je kunt doen, is een democratische tegenbeweging op gang brengen zodat je de volgende verkiezingen wél zult winnen."

Met andere woorden: Trump afzetten omdat er steeds meer twijfels zijn over zijn geestelijke gezondheid is een gevaarlijk spel.

"Impeachment is momenteel niet aan de orde. Niet enkel omdat je daarvoor grote meerderheden en ook de steun van veel Republikeinen nodig hebt, maar ook omdat dit de frustratie en de polarisatie binnen de Amerikaanse samenleving nog zal doen toenemen."

Hoe moeten de tegenstanders van Trump

de democratische tegenbeweging op gang brengen?

"Het komt erop aan om de welvaart van een land te behouden en - vooral - om die welvaart eerlijker te verdelen. Daarnaast is het belangrijk dat je een positief waardenproject naar voren schuift waarmee je een positieve nationale identiteit creëert."

Maar hoe kan een politicus dat in een heldere, wervende politieke slogan vertalen?

"Je zou de slogan 'Make America Great Again' van Trump kunnen wegkapen en er een heel andere invulling aan geven. Het diverse, multiculturele Amerika beschikt over heel veel troeven waarmee je een culturele fierheid kunt creëren.

"Het belangrijkste historische voorbeeld is natuurlijk de New Deal-politiek van president Roosevelt. Die politiek was veel meer dan een economisch herstelplan, het was een wervend programma waarop de Amerikanen zo fier waren dat ze Roosevelt keer op keer herverkozen."

Bestaat de kans dat Trump door zijn inconsistentie zijn eigen machtspositie zal ondergraven, waardoor hij niet voor een tweede maal verkozen zal worden?

"Die mogelijkheid is zeer reëel, maar dat is niet voldoende om de VS van de radicalisering te redden. Als je niets aan de nationale misnoegdheid doet, zal de situatie blijven verslechteren en zullen veel mensen zich van de Republikeinen afkeren en voor nog meer radicale opties kiezen. De haat tussen Amerikanen zal toenemen, waardoor je in een periode van tien jaar zelfs rekening moet houden met toenemend geweld en een situatie die op een burgeroorlog begint te lijken."

Burgeroorlog? Dat is een apocalyptische voorspelling.

"Zo'n burgeroorlog is nog niet voor morgen. Het tij kan gekeerd worden. Maar dat neemt niet weg dat je op alle mogelijke vlakken een polarisatie ziet: religieuze polarisatie, raciale polarisatie, economische polarisatie, politiek opportunisme. Alle knipperlichten staan op rood. Voorlopig kan een doemscenario bedwongen worden omdat de VS over sterke politieke en gerechtelijke structuren beschikken. Maar de weerstand van die instellingen is ook niet oneindig."

Trump zal met andere woorden nog een tijd president blijven. Dat betekent onder andere dat de Noord-Koreaanse nucleaire crisis beheerst moet worden door een Amerikaanse president waarvan eminente psychologen zeggen dat hij mentaal ziek is.

"Omwille van zijn impulsieve manier van communiceren is Trump misschien wel een stoorzender van het Amerikaans buitenlandbeleid. Het klopt dat het Amerikaanse buitenlandbeleid momenteel excelleert in inconsistenties en voor een stuk is dat het gevolg van de onhandige communicatie van de president.

"Maar de fundamentele vraag is of dat voor cruciale kwesties als Noord-Korea, Iran of de relatie met de EU een groot verschil maakt. Ik ben daarover sceptisch. Ik betwijfel of vicepresident Mike Pence een andere politiek zal voeren. Hij is misschien wel mentaal gezonder en bedachtzamer dan Trump, maar het lijdt geen twijfel dat Pence ook heel radicaal en enggeestig denkt. Zowel Trump als Pence zijn politieke producten van een geradicaliseerd Amerika. Ik zie een vicieuze cirkel: de Amerikanen radicaliseren waardoor ze kiezen voor radicale politici. Die radicale politici zorgen ervoor dat kiezers verder radicaliseren."

Wat zijn de oorzaken van die Amerikaanse radicalisering?

"De belangrijkste verklaring is dat veel Amerikanen en hun politici niet kunnen omgaan met de tanende macht van hun land. Op allerlei vlakken moeten de VS inboeten op macht: economisch, politiek, militair.

"In de geschiedenis zie je dat zo'n afgezwakte supermacht zich erg nerveus begint te gedragen en dat leidt bijna altijd tot een agressiever buitenlandbeleid. Mocht Hillary Clinton tot president verkozen zijn, het zou volgens mij niet veel verschil gemaakt hebben. De zenuwachtigheid heeft niet enkel te maken met de persoonlijkheid van Trump, maar is een gevolg van een machtscrisis. Je ziet het heel goed in het Noord-Korea-dossier. Het Amerikaanse gezwalp is toch wel zeer opvallend. Maar op het einde van dit hobbelige parcours lijken de VS tot de conclusie te komen dat Noord-Korea niet in te dammen is en dat een preventieve oorlog onvermijdelijk is. Trump, Pence of Clinton: die conclusie was onvermijdelijk."

Een preventieve oorlog tegen Noord-Korea is onvermijdelijk: u zegt dat heel affirmatief.

"Het is nu of nooit voor de Verenigde Staten: binnen vijf jaar is Noord-Korea in staat om een langeafstandsraket met grote kernkop op Los Angeles of San Francisco af te vuren. Die bedreiging is onaanvaardbaar voor de VS en zover zullen ze het nooit laten komen.

"De kans is groot dat er begin volgend jaar een preventieve aanval komt. Je ziet nu al dat de VS zich voorbereiden op een gewapende confrontatie. De wapens die ze momenteel tijdens de militaire oefeningen nabij Noord-Korea gebruiken zijn veel zwaarder dan diegene die tijdens een oefening in vredestijd worden gebruikt. Ze zijn stilaan combat ready."

Dat betekent dat de Amerikanen Seoul zullen opofferen, want die de Zuid-Koreaanse stad is momenteel al wel in het vizier van de Noord-Koreaanse wapens.

"De Amerikanen zullen met hun bombardementen zo snel mogelijk de Noord-Koreaanse raketinstallaties die op Seoul gericht staan proberen te vernietigen. Zo zullen ze het aantal burgerdoden in Seoul proberen te minimaliseren Toch zal er qua burgerdoden een aanzienlijke prijs betaald worden."

Terug naar de openingsvraag van ons gesprek: als Amerika weldra een oorlog begint, blijft het toch een gevaarlijke handicap dat de opperbevelhebber een president is van wie experts zeggen dat hij geestelijk onevenwichtig is.

"Dat klopt, in oorlogssituaties heb je beter een president die in moeilijke omstandigheden het hoofd koel kan houden. Maar het is niet Trump die deze oorlog zal voeren, hij is slechts de man die op de startknop zal drukken. Vervolgens komt de oorlog in handen van militaire experts. Trump of niet, als er één natie in staat is om Noord-Korea tegen te houden zijn het de VS."