'Beroepsgeheim onder druk? Zorgwekkend'

Een Brugse priester is door de raadkamer doorverwezen naar de correctionele rechtbank voor schuldig verzuim. Hij verwittigde in 2015 geen hulpdiensten, ondanks het feit dat een vriend telefonisch aankondigde zichzelf van het leven te zullen beroven. Priester Alexander Stroobandt (57) stelde dat de telefoontjes met T.V. (54), die in totaal bijna twee uur duurden, onder zijn biechtgeheim vielen.

Binnenkort zal een rechtbank in Brugge dus bepalen of het absolute geheim van de biecht wel zo absoluut is als iedereen altijd dacht. "Een zorgwekkende evolutie. Ook het beroepsgeheim van andere beroepsgroepen komt onder de druk", vindt kerkjurist Rik Torfs. "Alles 'naar buiten brengen' wordt belangrijker dan het bestaan van een 'vrije zone' waar nog plaats is voor strikt vertrouwelijk overleg met persoonlijke raadgevers als artsen, advocaten, priesters."

Parallelle systemen

Eerst dit: het biechtgeheim bestaat niet. Toch niet in het Belgisch recht. Maar wel in het kerkelijk recht. "Het biechtgeheim is onschendbaar", zegt canon 983 paragraaf 1 van de Codex Iuris Canonici, het wetboek van canoniek recht. Een priester die de geheimhouding schendt, wordt van rechtswege uit de kerk gezet.

"België kent, net als andere landen, absolute bescherming van het biechtgeheim", zegt Rik Torfs. Iets te kort door de bocht. Van 'absolute bescherming' van het biechtgeheim is geen sprake. Wel heeft rechtspraak van het Hof van Cassatie ervoor gezorgd dat 'bedienaars van erediensten' onder de wetgeving op het 'beroepsgeheim' vallen. Dat wordt geregeld door artikel 458 van het strafwetboek. Het verbiedt de beoefenaars van bepaalde beroepen de geheimen bekend te maken die zij vernomen hebben in het kader van hun job. Wie dat toch doet, riskeert een gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden en een geldboete.

Katholieke priesters vallen eigenlijk onder twee parallelle systemen: het kerkelijke 'biechtgeheim' én het strafrechtelijk afdwingbare 'beroepsgeheim'. Probleem voor een priester is dat het ene strijdig kan zijn met het andere. Want het biechtgeheim is absoluut, maar het beroepsgeheim kent daarentegen een hele reeks uitzonderingen.

Soms dwingt zo'n uitzondering zelfs te spreken. Zo hebben advocaten in welbepaalde omstandigheden een meldingsplicht ter voorkoming van het witwassen van geld. Artsen moeten controle-inspecteurs van het Riziv alle inlichtingen en stukken geven die zij nodig hebben. En natuurlijk is er de uitzondering opgelegd door artikel 422bis van het strafwetboek, die over het schuldig verzuim.

Dat geldt - canoniek biechtgeheim of niet - ook voor priesters. Zwijgen mag nooit leiden tot schuldig hulpverzuim. Wie verzuimt hulp te verlenen of te verschaffen aan iemand die in groot gevaar verkeert, riskeert een straf. Toch als hij kon helpen zonder ernstig gevaar voor zichzelf of voor anderen. Het is hierop dat het openbaar ministerie steunt om de Brugse priester te vervolgen.

Maatschappelijke trend

Rik Torfs: "Bij mijn weten is het de eerste keer dat schuldig verzuim gebruikt wordt om het absolute karakter van het kerkelijk biechtgeheim in vraag te stellen. Tot nu toe heeft het profane recht dat absolute karakter altijd aanvaard. Er is bij mijn weten nog nooit een veroordeling geweest. Moest die er nu komen, dan is dat een zeer zorgwekkende evolutie. Op termijn ook voor het beroepsgeheim van al die andere beroepsgroepen.

"Je voelt dat dit meegaat met de maatschappelijke trend dat 'alles naar buiten brengen' belangrijker wordt, dan het bestaan van een 'vrije zone' waar nog plaats is voor strikt vertrouwelijk overleg met persoonlijke raadgevers als artsen, advocaten, priesters."