Wanneer het water niet meer van de eend loopt

Bijna 20 jaar onafgebroken meedraaien op het allerhoogste regeringsniveau, dat doe je niet zomaar. Het vergt niet alleen intelligentie en kennis, maar vooral politiek doorzicht, behendigheid en overlevingsinstinct. Didier Reynders, sinds 1999 in de federale regering en sinds 2004 vicepremier, toonde zich er meester in. Meer dan eens wordt het politieke cliché bovengehaald dat kritiek van hem afglijdt als water van een eend.

Toch heeft hij zich woensdag in de Kamercommissie Buitenlandse Zaken lelijk in nesten gewerkt. Hij legde er uit waarom het een goed idee kan zijn dat Saudi-Arabië toetreedt tot de VN-commissie voor vrouwenrechten. Het was een politieke inschattingsfout die hij zelden maakt. Een dag later kreeg hij het hele parlement, meerderheid en oppositie, over zich heen. Hoezo, België heeft een land gesteund waar vrouwen zweepslagen krijgen als ze met de auto rijden?

Meer nog, Reynders werd in de wind gezet door zijn eigen premier. Charles Michel (MR) poneerde voor een volle Kamer dat hij de ja-stem voor de toetreding van Saudi-Arabië betreurt. "Mocht er een politieke afstemming zijn gebeurd, dan hadden we anders beslist." Na de publieke bolwassing volgde een persbericht waarin Reynders zijn boodschap van woensdag bijstuurde. "Ik begrijp de reacties en de commotie die deze heeft teweeggebracht", stelde hij. "Ik betreur de situatie ten zeerste en ik wil er alles aan doen om een herhaling in de toekomst te vermijden."

Een mea culpa was het niet, maar de vicepremier moet wel door het stof. Vandaag op de ministerraad komt de kwestie nog eens aan bod, volgende dinsdag wordt hij opnieuw gehoord in de Kamercommissie.

Binnen de regering kijkt men verbaasd op van Reynders' onhandigheid. "Hij heeft zichzelf woensdag in de knoop gepraat", zegt een collega-minister. "Normaal laat hij altijd een ontsnappingsroute open. Hij staat al jaren aan de top zonder grote uitschuivers, nu zijn er plots barsten in het ondoordringbare pantser."

Kazakhgate

Want dan is er nog een andere zaak die hem maar blijft achtervolgen, Kazakhgate. De hamvraag: heeft hij in opdracht van Nicolas Sarkozy mee geholpen om de afkoopwet versneld door het parlement te jagen? Zo kon de miljardair Patokh Chodiev ontkomen aan een zware fraudezaak, de voorwaarde om een helikopterdeal tussen Frankrijk en Kazachstan te laten doorgaan.

Hard bewijs is allerminst, maar onder meer toenmalig premier Yves Leterme (CD&V) wees er al op dat "Reynders erg actief bezig was met de materie". Deze week doken er nieuwe elementen die hem zouden linken aan de advocate van Chodiev. Er zou een lunch tussen de twee geweest zijn, hoewel Reynders altijd heeft ontkend dat er contacten zijn geweest.

En dan zijn er nog de interne verhoudingen bij de MR. Jarenlang vochten hij en Michel een bittere interne strijd uit. In de huidige regering is er een entente tussen de twee. Kort door de bocht: Michel is de baas in België, Reynders mag zich uitleven in het buitenland. Maar deze week is gebleken dat Saudi-Arabië evenzeer de binnenlandse politiek kan bepalen. En Kazakhgate brengt de hele MR in verlegenheid. De twee komen onvermijdelijk in elkaars vaarwater.

Maar komt Reynders echt in de problemen? In Kazakhgate ontbreekt de smoking gun, over Saudi-Arabië duwen de regeringspartners niet door. Ze weten dat als je zo'n zwaargewicht aan het wankelen brengt, de hele regering uit evenwicht geraakt. Dus blijft hij zitten waar hij zit.