'Een kus is intiem. Daar wil je als vrouw toch zelf over beslissen?'

Verkrachting is een misdaad. Maar aanhoudend of onhandig geflirt is dat niet', zo begon het Franse collectief in Le Monde. De schrijfsters, vooral afkomstig uit de filmwereld, media en wetenschappen, hekelen het 'puritanisme' dat sinds de zaak-Weinstein opmars maakt. Bekendste krabbels onder de open brief zijn die van Catherine Deneuve, grande dame van de Franse film, en van de schrijfster Catherine Millet, bekend van de erotische roman Het seksuele leven van Catherine M.

De reacties in binnen- en buitenland waren verdeeld. Sommigen knikten heftig, anderen, zoals de Franse politica Ségolène Royal, schudden het hoofd. Filosofe Tinneke Beeckman: "Vooral dat woord 'lastigvallen' was schrikken. Velen werpen op: hoe kun je nu, tegen die hele #metoo in, opnieuw het lastigvallen rechtvaardigen?'"

Deneuve en co. klagen aan dat de #metoo-slinger doorslaat: van feminisme naar mannenhaat. Terecht?

Tinneke Beeckman: "Ze hebben wel een punt dat je publiekelijk aan de schandpaal kunt worden genageld zonder jezelf te kunnen verdedigen. Dat is een van de nadelen van de sociale media, van trial by media. Als iedereen rechter wordt, dan worden er ook onrechtvaardige vonnissen geveld. Dat is niet de manier om met eventuele misdrijven om te gaan.

"Ook interessant is hoe ze de moraalridders koppelen aan religieuze fanatici en reactionairen. Hoe ze zeggen: als je vrouwen alleen benadert als slachtoffer, stimuleer je hun autonomie niet. Ook waar. Vrouwen hoeven geen slachtoffer te zijn, moeten zich niet vereenzelvigen met wat mannen over hen zeggen of met hen doen."

Is het toeval dat deze brief uit Frankrijk komt aanwaaien? Een land waar je ook al makkelijk wegkomt met, pakweg, overspel.

(lachje) "Nee, zeker niet. Op dat vlak is er een enorm verschil tussen de Angelsaksische, meer puriteinse cultuur en de Franse galanterie en het spel van de verleiding. Seksualiteit en sensualiteit hangen er veel meer in de lucht. Het maakt er deel uit van het gesprek, de atmosfeer.

"Op zich beantwoordt de galanterie, die al sinds de 17de eeuw opgang maakt, al aan een aantal problemen die de #metoo-beweging heeft aangekaart. Want ze houdt juist in dat mannen leren te verleiden met woorden, met hun charmes. Dat ze vrouwen moeten bewonderen. En dat ze geen recht hebben om zomaar in iemands leven binnen te dringen. De regels van die eeuwenoude galanterie schrijven ook discretie voor. Als een relatie spaak loopt, zal de man alle liefdesbrieven teruggeven aan de vrouw, om zo haar reputatie te beschermen."

Het 'recht om vrouwen lastig te vallen' lijkt daar toch ver van af te staan.

"Klopt, dat woord 'lastigvallen' deed me ook schrikken. Wellicht wilden ze de vergelijking trekken met de vrijheid van meningsuiting. Die impliceert ook de vrijheid om te beledigen. Ze maken daar een equivalent op het vlak van seksualiteit: de vrijheid om lastig te vallen.

"Ze hebben het in hun brief ook over berichtjes sturen, zelfs als de ontvangster geen interesse toont. Of over een gestolen kus. Ze hebben nogal een ruime definitie van wat ze toelaten. Een kus is al intiem, niet? Daar wil je als vrouw toch zelf over beslissen.

"Dominique Strauss-Kahn, om maar iemand te noemen, dat was geen galanterie. Hij was handtastelijk, stuurde honderden sms'en, had een visie op seksualiteit waarin zijn macht speelde. Toch namen de Fransen hem zo lang in bescherming. In deze #metoo-tijden zou hij ongetwijfeld in opspraak zijn gekomen, maar het Frankrijk van vijf jaar geleden hield nog graag het potje gedekt.

"#Metoo heeft dus veel veranderd, in positieve zin. Met hun brief willen de dames vooral een visie op een cultuur verdedigen die zij bedreigd zien. Als je kijkt naar oude films, dan zouden heel wat scènes vandaag veel minder vanzelfsprekend zijn. Maar dat is een cultuur waar zij uit voortkomen, waar zij zich heel sterk mee identificeren."

Is het dan een generatiekwestie?

"Er is alleszins een generatieverschil. De oudere generatie veronderstelt een incasseringsvermogen waarvan jongere vrouwen zeggen: 'Nee, ik hoef dat niet te hebben. Als ik het heb, des te beter. Heb ik het niet en die man stoort mij, dan moet hij ermee ophouden.' De jongere generatie eist een duidelijkere lijn, is daar assertiever en mondiger in."

Zoals ook jonge Françaises op sociale media lieten verstaan: zij nemen er geen vrede mee als er in de metro een man tegen hen aan komt schurken. Iets wat de briefschrijfsters als een 'non-event' afdoen.

"Dat is het grootste probleem van de brief: de schrijfsters gaan ervan uit dat elke vrouw de kracht en de autonomie heeft om te denken: 'Het is niet omdat een man in de metro tegen me aanschurkt, dat ik me slachtoffer moet voelen.' Dat elke vrouw zoiets psychologisch en lichamelijk kan plaatsen. Zelf zijn die dames heel geëmancipeerd, ze hebben hun carrière, hun eigen stem. Akkoord, principieel hebben ze gelijk. Maar er zijn veel vrouwen in andere contexten die wel wat meer bescherming nodig hebben om zoiets te verwerken."

Hoe conservatief is hun standpunt dan wel?

"Conservatief, nee. Wel oubollig. Dat is niet helemaal hetzelfde. Zij willen wijzen op de mogelijke gevaren van een puriteinse houding. Feit is: die puriteinse houding laat een zekere hypocrisie toe. Daar hebben ze gelijk in. Eigenlijk pleiten ze voor een eerlijke, open beleving van seksualiteit. Dat vind ik niet bepaald conservatief.

"Trouwens, die vrouwen zíjn ook niet conservatief. Vergeet niet dat Catherine Deneuve in 1971 het 'manifest van de 343' ondertekende. Dat waren 343 vrouwen die openlijk toegaven dat ze abortus hadden ondergaan terwijl het toen een misdrijf was. Zij riskeerden strafrechtelijke vervolging. Maar ze kwamen ervoor uit, precies om het debat aan te vuren. Deneuve heeft dus wel belangrijke daden gesteld om het feminisme aan te zwengelen."

Twitter was al niet mals voor haar. Catherine Deneuve is 'een idioot'. Of nog: 'Medeplichtig aan het machisme'. Zit zij nu in het 'mannenkamp'?

"Ik geloof niet dat er een 'mannenkamp' bestaat. Gelukkig voelen veel mannen zich niet aangesproken: mannen die wél correct zijn. Je hebt ook veel mannen die zich onmiddellijk verontschuldigen voor eerder ongepast gedrag, zodra ze daarop gewezen worden. Nu, je hebt ook mannen en vrouwen die blij zijn met de open brief. #Metoo kan ook wel té ver gaan wanneer vrouwen altijd gezien worden als slachtoffer. Dat zijn ze niet."

We kunnen er niet omheen: veel #metoo- aanklachten gingen daadwerkelijk over grensoverschrijdend gedrag.

"#Metoo was noodzakelijk. Dat de slinger nu een beetje doorslaat, komt net doordat vrouwen jarenlang grensoverschrijdend gedrag hebben ondergaan zonder erover te kunnen praten.

"Het bestaat trouwens nog, ook na #metoo. Een politica liet me onlangs een sms'je lezen dat ze tijdens een gemeenteraad van een politicus had gekregen. Werkelijk beneden alle peil. Ook in de stijl van: 'Wanneer gaan we eens neuken?'

"Sommige vrouwen worden bijna dagelijks verondersteld om gedrag te aanvaarden dat totaal onaanvaardbaar is. Onder het mom van: het is maar een grap. Dat zag je ook bij Bart De Pauw. Maar soms is het helemaal niet plezant en is er wel degelijk nood aan die lijn, die niet overschreden mag worden."