Verdeling vluchtelingen verdeelt EU
De Europese Commissie stelt een eerlijker spreiding van vluchtelingen over de 28 lidstaten voor. Die verdeelsleutel zou in België kunnen leiden tot een daling van het aantal kandidaat-asielzoekers. Lidstaten die meer vluchtelingen zouden moeten opvangen, liggen echter dwars, zoals de Britten en Oost-Europese lidstaten.
Het is een cruciale week voor het Europese asiel- en migratiebeleid. Woensdag stelt de Commissie haar vijfjaarlijkse Europese Agenda voor Migratie voor. Door recente drama's met verdronken bootvluchtelingen op de Middellandse Zee zijn de voorstellen voor enkele bindende regels op het laatste ogenblik aangevuld met een verplichtend quotasysteem om gestrande vluchtelingen te spreiden. "De EU heeft nood aan een permanent systeem waarbij de verantwoordelijkheid - in het geval van grote aantallen vluchtelingen en asielzoekers - door de lidstaten wordt gedeeld", valt te lezen in een gelekt ontwerpdocument.
Een tiental lidstaten vangt momenteel bovengemiddeld veel kandidaat-asielzoekers op in verhouding tot hun bevolkingsaantal, waaronder België. De overige lidstaten vangen bijna geen vluchtelingen op. De grootste opvanglanden - Zweden en Duitsland - maar ook 'frontland' Italië waren daarom vragende partij voor een Europese verdeelsleutel. De Commissie treedt ze nu bij. Om objectief te bepalen hoeveel asielzoekers elk land moet opnemen, wil Brussel rekening houden met welvaart, omvang van de bevolking, werkloosheidscijfers en de aantallen asielzoekers die al in het land verblijven.
Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) wou nog niet vooruitlopen op het quotavoorstel. Hij wacht de officiële publicatie van de Migratieagenda van de Commissie af. Toch leren cijfers van het EU-bureau voor statistiek (Eurostat) dat in België een quotasysteem met die criteria zou leiden tot een daling van het aantal kandidaat-asielzoekers. Gemiddeld vangen de 28 lidstaten nu 12 vluchtelingen op per 10.000 inwoners. België doet nu meer, want nam met 22.710 kandidaat-asielzoekers vorig jaar 21 vluchtelingen per 10.000 landgenoten op - of 3,6 procent van het Europese totaal.
Vergelijk je dat met Italië, dan zien we dat de kuststaat in absolute aantallen (64.625) drie keer zoveel mensen opvangt als onze samenleving maar per inwoner doen zij beduidend minder (11 vluchtelingen per 10.000 inwoners). Zweden (liefst 84 per 10.000) en Duitsland (25 per 10.000) doen in verhouding tot hun bevolking de grootste inspanningen. Zuid- en Oost-Europese landen zoals Portugal, Tsjechië en Roemenië vangen nagenoeg geen vluchtelingen op. Uitzondering is Hongarije (43 per 10.000), waar veel vluchtelingen stranden omdat het land op een populaire mensensmokkelroute ligt.
Hardere actie
Toch is er veel verzet tegen het quotasysteem van de Commissie uit lidstaten die nu weinig vluchtelingen opvangen, zoals het isolationistische Groot-Brittannië (slechts 5 vluchtelingen per 10.000 inwoners) of het economisch noodlijdende Spanje (1 per 10.000 inwoners). Ook de Hongaarse premier Viktor Orbán is tegen, zij het niet om rationele redenen - een verdeelsleutel zou eigenlijk in zijn voordeel spelen - maar vanwege zijn xenofobe wereldvisie. Voor de radicaal rechtse populist, die nu in elk dossier confrontatie met de EU kiest, is elke vluchteling er één te veel.
Omdat de Commissie de unanieme goedkeuring van de lidstaten nodig heeft, ook van Orbán, zou ze als compromis voorstellen het quotasysteem niet als permanente regel in te voeren maar enkel toepasbaar te maken bij 'noodsituaties', zoals nu. De plannen zouden ook niet bindend worden voor het VK, Ierland en Denemarken, die in het verleden al uitzonderingen voor Europese regels onderhandelden.
De Commissie stelt ook voor om hardere actie te ondernemen tegen mensensmokkelaars, een plan dat de Britten wel steunen. EU-buitenlandchef Federica Mogherini vroeg de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties gisterenavond een mandaat om geweld te mogen gebruiken tegen mensensmokkelaars, maar verwacht wordt dat Rusland zijn veto zal uitspreken. Ook de Libische VN-ambassadeur verzette zich "tegen militaire EU-actie in zijn territoriale wateren" en vroeg zich af of "hoe de EU onderscheid zou maken tussen schepen van mensensmokkelaars en gewone vissersboten".
Alleen al dit jaar waagden zo'n 35.000 vluchtelingen de gevaarlijke oversteek over de Middellandse Zee; ze zijn vooral afkomstig uit Eritrea, Somalië, Nigeria, Gambia en Syrië. Minstens 1.800 onder hen verdronken in volle zee.