Peking legt vrijheden Hongkong aan de ketting
Voor het eerst heeft de Chinese staat rechtstreeks in de Hongkongse politiek ingegrepen door er twee politici uit het parlement te zetten. Een draconische inmenging, zo oordeelt Hongkong, want Peking ondermijnt zijn onafhankelijke rechtsspraak.
Als partijkrant Volksdagblad een politicus een 'kwaadaardig gezwel' noemt, moet niemand vreemd opkijken als daarop een spoedoperatie volgt. In het geval van Hongkong, waar een bestuurscrisis over radicale parlementariers de politiek verlamt, hanteert Peking het botte mes.
Vorige maand veroverden een handjevol nieuwkomers zetels in het Hongkongse parlement. Jonge politici, vol van idealen voor hun stad. Ze dromen over zelfbeschikking, of ze willen vechten voor onafhankelijkheid van de Volksrepubliek China. Daarvan is Hongkong een onderdeel, al heeft het een beperkte autonomie op politiek, juridisch en economisch gebied meegekregen toen de voormalige Britse kolonie in 1997 werd overgedragen aan de Volksrepubliek.
Een bont gezelschap van 'lokalisten' verzetten zich tegen de toenemende invloed van Peking. Of het nu gaat om vastelands-Chinezen die alle babyvoeding opkopen of de manier waarop Peking Hongkong door China goedgekeurde bestuurders door de strot duwt. Hun protesten zijn de zachtaardige acties zoals de parapludemonstraties van twee jaar geleden al lang voorbij. Na een verrassende verkiezingsoverwinning namen radicalere jongeren hun straatgevechten mee het parlement in.
Daar verschoten ze hun kruit voordat ze beëdigd waren. Parlementariërs moeten trouw zweren aan Hongkong en de Volksrepubliek China, maar Yau Wai-ching en Sixtus Baggio Leung van het onafhankelijksheidspartijtje Young-Spiration verbasterden de eed met schuttingtaal tot een belediging aan het adres van Peking.
Daarna werd elke parlementsbijeenkomst een zooitje. Pro-Pekingse demonstranten belegerden het parlement of niet-beëdigde parlementariërs en hun aanhang deden er een inval. De politieke crisis werd overgeheveld naar de rechter: die zou beslissen of de parlementariërs alsnog de eed mochten afleggen. Nog voor een rechter zich uitsprak, greep Peking plots in met een ongevraagde 'interpretatie' van de Hongkongse constitutie.
Bij meningsverschillen over deze grondwet heeft het nationale parlement (NPC) het laatste woord. China is tot dusver terughoudend geweest met dat machtsmiddel: slechts één keer kwam het NPC op eigen initiatief met zo'n bindende aanwijzing. En terecht, want Pekingse oekazes wekken de indruk dat het onafhankelijke, vrije rechtssysteem waar Hongkong zijn goede internationale reputatie aan dankt, een wassen neus is. Een Hongkongse rechter kan hoog of laag springen, over een uitspraak van het NPC komt hij niet heen.
Het NPC stond nu te trappelen om naast onafhankelijkheidspolitici ook diegenen die pleiten voor 'zelfbeschikking' in de ban te doen. Daarmee komen minder extremistische parlementariërs ook in de gevarenzone. Deze activisten slikten hun principes in en legden netjes de eed af, om via het politieke debat op te komen voor hun ideeën.
Het feit dat ze gekozen konden worden voor het parlement - hoe gering hun invloed daar ook is - was een bewijs van Hongkongs unieke vrijheid. China geeft onderdanen met soortgelijke ideeën geen millimeter ruimte. Tibetanen, Oeigoeren of andere etnische minderheden op het vasteland die reppen over zelfbeschikking, gaan de gevangenis in. Daarmee vergeleken is de aanpak van Hongkong mild, maar voor Hongkongse begrippen is de inmenging draconisch. Nooit eerder zijn de vrijheden zo direct en zo definitief aangetast.
Peoples Refucking of China
De 'gezwellen' zijn verwijderd met een ingreep waaraan de patiënt dreigt te overlijden. De Hongkongse bevolking mag misschien niet gecharmeerd zijn van lokalisten die hun vrijheid van meningsuiting gebruiken om de Volksrepubliek China 'Peoples Refucking of China' te noemen, maar de recordopkomst bij de verkiezingen liet wel degelijk zien hoezeer Hongkong gehecht is aan zijn vrijheid van meningsuiting, het rechtssysteem en de beperkte democratie. Hongkong is geschokt over het Pekingse machtswoord - en ongerust over de manier waarop Peking het steeds hoger oplopende ongenoegen in Hongkong zal gaan smoren.