Direct naar artikelinhoud

Ronald Janssen sluit zich af voor de buitenwereld

Hij stelt zijn eisen, Ronald Janssen. Dag één van het proces: geen foto's, geen video's, geen tekeningen. Janssen: fel vermagerd, bleek en zowat emotieloos. Zeven mannen en vijf vrouwen zullen de komende weken in het assisenhof van Tongeren beslissen over zijn lot.

Hoe zou hij er nu eigenlijk uit zien, Ronald Janssen? Sterke mens, dikke baard? De assisenzaal zit vol, iedereen is in volle verwachting. Om hem te zien, te volgen, bijna in de ogen te kijken. Of net niet. Het is 10.46u, voorzitter Michel Jordens: "Laat de beschuldigde binnenkomen." Met één zin staat de zaal op scherp. Ook in de bijhorende relaiszaal, waar het proces live wordt uitgezonden, verstomt het gewoel. Beschuldigde is Janssen, Het Kwaad, vijftien maanden na de arrestatie. De man van de olijke filmpjes: verkleedpartijen, bier drinken, taalspelletjes in Loksbergen, in café/museum De Reinvoart. De verre vriend, de buurman, de leerkracht, maar dus ook de moordenaar, de zieke geest.

Een agent duwt een dubbele eiken deur open, propt het plastic zendertje nog wat dieper in zijn oor. Hij is er. Een bleke man komt binnen. Zijn huid is wit, haast porselein. Ogenschijnlijk nonchalant. Linkerhand in de broekzak, de duim van de rechterhand losjes op de broek. Kalend, zoals op de gekende foto's. We zien een schijnbaar gewone man. Donkerblauw hemd, donkergroene broek, donkere blik. Geen mimiek, geen emotie, maar niet apathisch. Hij beseft dat hij onder loep ligt van een hele zaal, van het hele land. De blik is continu op de voorzitter gericht. Alléén op de voorzitter. Rustig, bijna achteloos.

Voorzitter: "U mag plaatsnemen." Janssen: "Dank u." Een stem die zachter is dan zijn uiterlijk doet vermoeden. Geen diepe bas, geen hoge viool. Een kort, afgemeten antwoord. Janssen kruist snel zijn benen, zijn armen ook. Een comfortabele houding. Niks leidt hem af. Geen storende gsm achterin de zaal, geen gefluister van het publiek. De blik van nabestaanden hoeft hij niet te kruisen. Zowel de familie van Shana, Kevin als Annick verkozen weg te blijven. Volgens Pieter Helsen, advocaat van Shana's ouders, "omdat er inhoudelijk nog niets op de agenda staat".

Er zit amper beweging in het vermagerde lijf. Alleen het hoofd maakt hij soms los van een stramme nek. Af en toe een blik werpend op het plafond, met de ogen gesloten: Janssen laat niemand tot zich toe. Niemand die weet wat hij denkt, wat hij voelt, wat hij weet. Een onzichtbaar, ondoordringbaar pantser, een masker, immuun voor emotie.

'Wraking'

Twaalf minuten duurt het voor Ronald Janssen voor het eerst zijn ogen tot diep achteraan de assisenzaal laat afdwalen. Naar wie of wat hij kijkt, is onduidelijk. Op één-twee-drie wendt Janssen zijn blik opnieuw af. Hij kijkt nu naar zijn advocaat Zvonimir Miskovic, die hem wenkt. Met een gebogen rug hangt Janssen over het bankje. Hij duwt zijn oor bijna tot tegen de mond van de advocaat. Topoverleg. Waarover? Niemand die het weet. Vervolgens kucht Miskovic eens diep en zegt hij dat hij een probleem heeft. We zijn nog geen vijftien minuten ver.

"Ik heb een probleem met twee zaken", begint Miskovic. "Ten eerste worden hier tekeningen gemaakt, ik heb daar mijn toestemming niet voor gegeven. Ik heb gezegd: géén foto's en géén schetsen. Ten tweede hoorde ik daarnet achterin de zaal gsm's rinkelen. Wie kan mij de garantie geven dat met die toestellen geen foto's worden gemaakt?" Voorzitter Jordens blust met een snelle tegenreactie. "De aanwezige politiemensen zullen daarover waken. En over die tekenaars zullen we het straks nog hebben."

In amper enkele tellen keert de rust terug en begint het proces echt met het voorlezen van de naam van de eerste kandidaat-jurylid. De man staat voorzichtig op en wandelt naar het bankje om zich te 'presenteren'. Ook Janssen staart nu zonder enige rem naar de man. Hij keurt hem van kop tot teen en kijkt dan afwachtend naar zijn advocaat Miskovic. Die wraakt de man niet. Hij moet als eerste plaatsnemen op de jurybanken. Of die man blij is? Dat is moeilijk te zien. Nieuwe namen worden uit de urne geduikeld, telkens vrouwen. Miskovic aarzelt niet. "Wraking", keer op keer. Omdat vrouwen mogelijk emotioneler reageren? Of omdat ze misschien zelf kinderen hebben? Janssen volgt het ritueel als is het een vertraagde tenniswedstrijd. Keurende blik naar rechts als een kandidaat-jurylid rechtop staat. Benieuwde blik naar links bij de beslissing: wraking, ja of nee? De eerste vrouw die Miskovic toelaat tot de jurybank is een kokette dame met blond, halflang haar. En zo gaat het door. Tot er zeven mannen en vijf vrouwen op de harde jurybanken belanden. Uiteindelijk worden er ook nog vijf vervangers aangeduid. Ook hier zijn de mannen in de meerderheid: drie tegen twee. Voorzitter Jordens herinnert de jury aan de taakomschrijving: geen evaluatie van het al fel bekritiseerde onderzoek maar een duidelijk antwoord op de vraag of de daden van Janssen een misdrijf zijn. En of hij daar schuldig aan is.

Als de assisenzaal al lang is leeggelopen, blijkt dat Ronald Janssen zijn slag thuishaalt wat de tekenaars betreft. Naast foto's mogen er dus ook geen tekeningen worden gemaakt van Janssen. Waarom het hof zo naar de pijpen danst van de beschuldigde? Uit vrees voor een boycot van Janssen. Het hof wil niet riskeren dat hij straks dwarsligt als het proces écht van start gaat.

Buiten de rechtszaal laten de gewraakte juryleden stoom af. De reacties zijn uniform: opluchting wint het van interesse. "Oké, je zit echt wel op de eerste rij", vertelt Annemie Simon, een verpleegster uit Henis, vlakbij Tongeren. "Maar de schok is toch vrij groot. Het is vreemd. Je kent die man van foto's, van het nieuws. Om er dan plots zo dicht bij te zitten, hem te zien, hem aan te kijken, pfff. Dat is toch lastig."

Gertrudis Moors vult aan: "Emotioneel was ik er niet klaar voor, om zo dicht bij een moordenaar te zitten. Drie dagen heb ik geen oog dicht gedaan. Wat een opluchting dat ik er niet bij ben. Ik kan mij ook helemaal niet vinden in de beslissingen van vandaag. Ik ben kwaad. Mijn hele dag offer ik op om naar Tongeren te komen, om dan te zien hoe een afschuwelijk mens een proces naar zijn hand zet. Meneer wil geen foto's, geen tekenaars. En hij mag dat zomaar beslissen. Onbegrijpelijk. Geloof me, de mensen die in de jury zitten zagen er niet bepaald gelukkig uit. Het zal hier wat worden, vijf weken lang."