Vijf vragen over het 'Trump-effect', dat de langetermijnrente omhoog stuwt
Wat de centrale bankiers niet lukte, kreeg Trump in amper een week voor mekaar. De markten reageren euforisch op zijn verkiezing: de langetermijnrente en de inflatie zitten in de lift. Reden tot feest?
1 Wat is er aan de hand met de rente?
Die is sinds enkele dagen aan een steile klim bezig. Midden vorige week stond de Belgische langetermijnrente nog op 0,4 procent. Deze week verdubbelde ze even, om gisteren te sluiten rond de 0,65 procent. Verschillende waarnemers wijzen naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Het Trump-effect zeg maar.
Eerlijk is eerlijk, de rente was wereldwijd al aan een voorzichtige opmars bezig, maar sinds de verkiezing van Trump is de opstoot pas echt duidelijk waarneembaar.
De afgelopen jaren namen de rentes in de eurozone een diepe duik. De Belgische langetermijnrentes, die in 2011 nog vlot boven de 4 procent noteerden, bereikten in april dit jaar het historische dieptepunt van 0,34 procent. Op de korte looptijden dook zelfs negatieve rente op.
Nu kunnen we echter een trendbreuk vaststellen: de Belgische, maar ook de Europese en Amerikaanse rente stijgt weer. Donald Trump geeft Janet Yellen (voorzitter van de Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bank) en de andere centrale bankiers hier dus een beetje het nakijken.
2 Is dat goed nieuws?
"Het renteniveau is een van de belangrijkste parameters in de economie", zegt Piet Lammens van beursplatform KBC Bolero. "Een lage rente weerspiegelt dus de stemming in de economie. En een lage rente draagt bijgevolg de kiemen van wantrouwen en pessimisme in zich." Een stijgende rente betekent dus een omgekeerd effect, en doet dromen van een economie die een versnelling hoger schakelt.
Dat was overigens de bedoeling van de centrale bankiers en hun lage rentebeleid: de economie aan de praat krijgen. Dat lukte niet zo goed en het monetaire vuurwerk van de Europese Centrale Bank raakte in ademnood. Door de verwachtingen die Trump heeft geschapen over zijn economisch beleid, heeft hij dat proces een epo-kuur gegeven.
"De markten zijn een beetje aan elkaar geklonken, en zeker de Europese financiële markten reageren altijd in afgeleide wijze op de Amerikaanse", geeft Lammens als verklaring.
3 Welke gevolgen heeft die hogere rente voor u?
Nog los van de economische boost die dit met zich kan meebrengen, is een hogere rente ook een mogelijke oplossing voor een rist problemen die sinds enige tijd speelden. Denk aan uw spaarboekje dat niets opbrengt. Of de pensioenfondsen die het moeilijk kregen om hun verplichtingen na te komen. En de winsten van de banken die wegsmolten, met alle gevolgen van dien voor hun model en de bijhorende tewerkstelling. Zie ING, AXA, Crelan.
Zeggen dat alle problemen nu meteen van de baan zijn, is een brug te ver. Om alles in zijn context te zien, volstaat een blik op de grafiek van de Belgische langetermijnrente op iets langere termijn dan de voorbije twee maanden. Dan merk je dat er nog een hele weg afgelegd moet worden om tot een min of meer 'normale' renteomgeving te komen.
Maar zowat alle analisten zijn het erover eens dat we hier en nu het kantelmoment meemaken. De kentering waarop zolang werd gewacht, beleven we nu.
4 Zijn er negatieve effecten?
Wie een hypotheek wil afsluiten of zijn lopende lening herfinancieren, wacht best niet te lang. De banken anticiperen nu al op de stijgende rente en de verbonden lagerentemarges worden immers snel herzien.
Ook voor onze staatsschuld is een hogere rente geen goed nieuws. Het Agentschap van de Schuld moet volgend jaar 37,75 miljard euro financieren via de uitgifte van schuldpapier met een looptijd van minstens een jaar. Voor de begroting van 2016 blijft de impact verwaarloosbaar. "We hebben al 94 procent van ons programma afgerond", zegt Deboutte. De regering zal moeten uitkijken om het tekort onder controle te houden.
Als u belegt, is het beter om uw obligaties af te bouwen. Ook vastgoedaandelen zullen allicht minder populair worden, vanwege het effect op de hypotheekmarkt.
5 Is deze rentestijging duurzaam?
Ja, denken de meeste analisten. De bodem is bereikt, de klim zal allicht gestaag gaan. Gisteren nam de termijnrente even wat gas terug, maar globaal blijft de trend positief.
Opnieuw is het afwachten wat Trump van zijn beloftes waarmaakt. Hij wil zo'n 1.000 miljard dollar aan investeringen uitgeven en in een ruk ook de belastingen verlagen. "Dat is substantieel", zegt Piet Lammens. "Zo'n fiscale stimulans zal een effect hebben op de inflatie en de economie. Een hogere groei betekent een hogere inflatie, en dat vertaalt zich in een hogere rente."