De burger die op zijn honger blijft, smikkelt van politieke fictie

Snedige politieke debatten kleuren het televisiescherm niet langer alleen in verkiezingstijd. Kwaliteitsvolle politieke fictiereeksen veroveren ook op een doordeweekse avond de buis. Birgitte Nyborg ging als eerste vrouwelijke premier de Deense televisiegeschiedenis in met Borgen. Ze gaf haar mannelijke collega's het nakijken en stichtte vrede in Afrika. In het Amerikaanse House of Cards speelt Kevin Spacey een wraakzuchtige senator die net geen minister van Buitenlandse Zaken wordt. En met Deadline 14/10 kreeg de strijd tussen Patrick Janssens en Bart De Wever een fictieve variant.

Politiek en fictie: een gouden duo dat de kijker eindelijk een blik achter de schermen gunt. "Wat de burger opvangt via de media is slechts een fractie van wat er zich echt afspeelt", zegt Koen Sonck, scenarist voor onder meer Aspe enCode 37. De kijker blijft op zijn honger zitten en daar spelen de fictiereeksen gretig op in. "Ze laten zien hoe het echt zou kunnen zijn, wat niet betekent dat het er ook echt zo aan toegaat." We zitten mee aan tafel tijdens Nyborgs crisisberaad, zien hoe ze gechanteerd wordt en hoe ze dossiers wikt en weegt in het midden van de nacht.

En dat is een pak boeiender dan het reële politieke spel. "Met een politieke documentaire zou je maar een fractie van het publiek bereiken. Maar een fictiereeks staat garant voor spanning die in het echte leven vaak ontbreekt", zegt Sonck. In een vlotte beweging worden ook allerlei maatschappelijk relevante thema's aangesneden. "Spionage, ecologie, racisme en de economische crisis: het passeerde in Borgenallemaal de revue. Stuk voor stuk onderwerpen die nu erg leven en iedereen aangaan."

Reken daarbij dat sterke figuren een dito aantrekkingskracht uitoefenen en het succesrecept is bijna compleet. Macht erotiseert en fascineert. "Het succes van The West Wing is net zo groot omdat de serie zich afspeelt in het Witte Huis, de thuis van de machtigste man ter wereld", benadrukt Sonck. Ook op kabinetten en in parlementen liggen de potentiële intriges voor het grijpen. "Want er staat altijd wel iemand klaar om de macht van je over te nemen", zegt Michel Sabbe, scenarist voorWitse en Zone stad. Machtige figuren en hun strijd om dat gezag te bewaren, het thema gaat al eeuwenlang mee. In zijn zestiende-eeuwse toneelstuk Henry IVzei Shakespeare nog: "Uneasy lies the head that wears the crown". "En ook de Grieken wisten al dat macht, samen met liefde en politiek, het hoofdingrediënt vormt van ieder drama", zegt Dirk Nielandt, scenarist voor Deadline 14/10.

Net als de toneelstukken van toen tonen de recente politieke fictiereeksen gewone mensen in buitengewone situaties. En ook nu weer identificeert het publiek zich volop met de acteurs. "Zo gaat Borgen niet alleen over een premier, maar over elke moderne vrouw die carrière wil maken", vertelt Nielandt. Net als Spacey in House of Cards voelt elke werknemer zich weleens gepasseerd.

"Bovendien kan de kijker zich nog eens tientallen uren lang inleven in de personages, dus ze bouwen een band op", zegt Sonck. En dat gaat des te makkelijker omdat ook het gezinsleven uitgebreid uit de doeken wordt gedaan. Weinig is meer herkenbaar dan de moeizame balans tussen werk en privé. Of, zoals Camilla Hammerich, producer van Borgen, het verwoordde in The Guardian: "Borgen weerspiegelt het ultieme dilemma: is het echt mogelijk om carrière te maken en voor je familie en jezelf te zorgen?"