'Uiteraard voelen we ons bedrogen door Volkswagen'

Hier was het dus, dat feestje. Al was de timing, achteraf bekeken, niet zo gelukkig. Pijnlijker nog: op de parking van de nieuwe Skoda- en Volkswagen-garage in Aalter word je er nog eens uitdrukkelijk aan herinnerd. Nog altijd staat daar die nagelnieuwe Skoda Citigo te blinken, een fraaie rode strik eromheen. En de wapperende VW-vlaggen geven het geheel ook vandaag nog een feestelijk cachet. Je zult het ook maar meemaken, als investeerder en relatieve nieuwkomer in de autosector: je stopt een verfrissend concept, hopen bezieling én flink wat centen in een gloednieuwe VW-garage, en uitgerekend in de openingsweek valt de hemel je zowat op het hoofd. Nochtans laat Stefaan Vallaeys, topman van Mig Motors en concessiehouder van nu al twee en binnenkort zelfs drie Volkswagen-, Audi- en Skoda-garages in het Gentse, het ogenschijnlijk niet aan zijn hart komen.

Hij ontvangt ons met de glimlach in de ultramoderne toonzaal, waar het nog naar nieuw ruikt en de helwitte vloer en een tiental blinkende bolides schitteren in de warme herfstzon. "We kregen afgelopen weekend meer dan tweeduizend nieuwsgierigen over de vloer. Wat zou ik dan ongelukkig zijn? Sterker nog: ik schat dat we in tien dagen tijd op een vijftigtal verkochte wagens zullen afklokken. Om heel eerlijk te zijn: ik denk niet dat wij de voorbije dagen nu één auto minder verkocht hebben vanwege deze zaak."

Vallaeys is een wat atypische concessiehouder in een doorgaans nog altijd heel traditioneel denkende sector: ondernemer, fortuin gemaakt als financieel consulent en pas vijf jaar terug in de autobranche gestapt. Vanuit de overtuiging dat het geen kwaad kon om daar - waar dealers al jaren steen en been klagen over wurgcontracten en almaar slinkende marges - eens stevig aan de boom te schudden.

"Ik heb het gevoel dat Dieselgate een stuk sterker leeft bij politici en in de media dan bij het grote publiek. We moeten realistisch zijn: het milieu is belangrijk, maar voor de doorsnee consument zijn het toch vooral de portemonnee en de eigen veiligheid die primeren. De stikstofuitstoot van een wagen, dat blijft toch vrij technische materie waar Jan Modaal niet meteen wakker van ligt.

"Het zal jullie allicht verbazen, maar de sfeer op de werkvloer is hier nog altijd opperbest. Al was het vorige week, toen de eerste berichten over de frauduleuze software vanuit de VS binnensijpelden, best wel even schrikken. We moeten daar ook niet flauw over doen: we hebben onze klanten bedot. Ook ikzelf was dus verontwaardigd, kwaad zelfs. Ik draai al lang genoeg mee in het bedrijfswereldje om te beseffen dat een dergelijk schandaal bij een wereldmerk als Volkswagen vroeg of laat ook buiten de VS schokgolven zou veroorzaken. Wat dus effectief ook gebeurd is.

"Dit gezegd zijnde: we hebben hier intussen gemerkt dat D'Ieteren, het bedrijf dat als Belgische invoerder ons exclusieve aanspreekpunt is, heel sterk zijn verantwoordelijkheid heeft genomen. Zowel naar ons als naar de eindklanten toe, die meteen de garantie kregen dat deze onverkwikkelijke zaak hen geen halve euro zou kosten. Dat duidelijke en sterke signaal was heel belangrijk. Wij hebben de voorbije anderhalve week echt amper vragen gekregen over deze zaak, laat staan klachten.

"Wel heb ik vastgesteld dat de concurrentie hier wél garen bij probeert te spinnen. Twee van onze grootste klanten werden intussen al benaderd door een ander bekend merk, met de vraag of ze nu echt niet zouden stoppen met VW te kopen. Nu goed, dat maakt deel uit van het spel zeker?

"Volkswagen is nu plots de stoutste leerling van de klas, maar ik kan me amper voorstellen dat de producenten van die zogenaamde sjoemelsoftware enkel voor VW zouden hebben gewerkt. Ik ben er dan ook van overtuigd dat het grote publiek intelligent genoeg is om in te zien dat wellicht niet enkel wij boter op het hoofd hebben. Al zal ik mijn verkopers altijd verbieden om dit argument uit te spelen naar potentiële klanten: laat ons uitgaan van de eigen sterktes, die Volkswagen nog altijd bij de vleet heeft."

Rendabeler

"Toen ik mijn eerste VW-garage in Evergem had overgenomen, gingen daar jaarlijks zowat 235 auto's over de toonbank", vertelt Vallaeys. "Dit jaar zullen we wellicht afklokken op 675 voertuigen. Dat is voor mij het beste bewijs dat deze sector veel rendabeler kan worden gemaakt dan vandaag het geval is. Autodealers hebben het al jarenlang lastig, en dan is dit schandaal natuurlijk geen geschenk, maar we moeten de klant zelf ook anders en vooral ook een stuk professioneler gaan benaderen. Wij moeten vandaag geen auto's meer verkopen: een knaap van twaalf jaar kan dat online een stuk sneller en efficiënter dan de allerbeste autoverkoper. Wij verkopen onze klanten mobiliteitsoplossingen, in functie van hun persoonlijke situatie en noden.

"Als je bijvoorbeeld tweemaal per jaar op vakantie trekt met het hele gezin en de rest van de tijd alleen in je wagen zit, moet je dan een grote wagen met ruime koffer kopen? Nee, dan adviseren wij onze klanten om een kleinere wagen te kopen, en tweemaal per jaar een auto te huren om mee op vakantie te gaan."

Vallaeys is de levende illustratie van de schaalvergroting die zich vandaag volop doorzet in de hele sector, en die binnen afzienbare tijd ook de doodsklok zal luiden voor de kleine, onafhankelijke autodealer. Iets wat hij zelf overigens ook allerminst ontkent. "Mijn aanpak om een aantal garages in de regio over te nemen en te herstructureren past perfect in de nieuwe strategie van D'Ieteren in het hele land. Per regio, in dit geval nu Gent-Meetjesland, zal er één grote concessiehouder komen die de volledige regio voor zijn rekening neemt. Door de toenemende complexiteit en de grote investeringen die daaruit voortvloeien, is het voor de kleine familiale garages haast onmogelijk geworden om de klant de volledige, professionele service te bieden die hij vandaag verwacht. Het heeft bijvoorbeeld geen enkele zin om in elke kleine garage nog een volledige carrosserieafdeling onder te brengen, voor een klant maakt het echt totaal niet uit in welke van onze drie garages de deuk in zijn deur hersteld wordt.

"De marges zijn bijzonder laag in de sector, en dan biedt enkel schaalvergroting een oplossing. In de D'Ieteren-garages in ons land bijvoorbeeld ligt het rendement op de verkoop van nieuwe wagens vandaag gemiddeld op 0,6 procent. Daar hoef ik je dus verder geen tekening bij te maken.

"Als dit schandaal al één positief gevolg kan hebben, dan is het wel dat het de snelheid waarmee er in deze branche werk wordt gemaakt van technologische innovatie, flink kan opdrijven. Technologie evolueert uiteraard altijd, maar de druk van de publieke opinie kan heel wat belangrijke innovaties in een stroomversnelling brengen. Zo heeft Audi vandaag al een volledig elektrische wagen klaar, maar heeft het die vooralsnog niet op de markt gebracht. De lancering was gepland voor volgend jaar, maar het valt niet uit te sluiten dat dit nu vroeger zal gebeuren.

"Ik denk dat het de verdomde plicht is van autoconstructeurs en -distributeurs om zich aan te passen aan de eisen van de markt, en desnoods met alternatieven op de proppen te komen. Dieselwagens zitten nu echt in de hoek waar de klappen vallen, maar zaten eigenlijk al enige tijd in de verdrukking, iets wat tien jaar terug nog ondenkbaar was. Laat ons dat dan ook beschouwen als een uitdaging en een nieuwe kans, niet als een probleem."

Bedrogen

Of we ons bedrogen voelen door Volkswagen? "Uiteraard. We zijn in shock én teleurgesteld." Denis Gorteman, CEO van de Belgische VW-importeur D'Ieteren, heeft er niet enkel een helse week op zitten, hij zat de voorbije dagen ook min of meer tussen hamer en aambeeld. Enerzijds is zijn bedrijf volledig afhankelijk van de Duitse autogigant, anderzijds is D'Ieteren het enige officiële aanspreekpunt voor de Belgische VW-concessiehouders én klanten. Duidelijkheid scheppen én de schade beperken, lijkt dus de boodschap, maar af en toe klinkt er toch oprechte boosheid door in zijn stem. Al bevestigt ook hij dat het met de impact van Dieselgate op de verkoop in België voorlopig lijkt mee te vallen.

"Voor de particuliere markt zien we, in vergelijking met vorig jaar, weinig of geen verschillen voor al onze merken. Businessklanten tonen zich soms wel wat bezorgder en vragen wat meer uitleg, maar ook dat neemt geen dramatische proporties aan. Nu, ik kan het niet voldoende benadrukken: het gaat hier om geknoei met de uitstootcijfers van NOx, stikstof dus. De invloed daarvan op de veiligheid of het rijgedrag van onze wagens is nihil.

"Dat belet uiteraard niet dat we volgende week al de betrokken klanten - zowat 400.000 in ons land - persoonlijk zullen verwittigen. We hebben nu net de chassisnummers van alle voertuigen ontvangen en op termijn zal de frauduleuze software dus ook op kosten van Volkswagen vervangen worden. Momenteel kennen we de procedure daarvoor nog niet, het heeft dus geen zin dat mensen nu al op eigen houtje bij hun dealer gaan aankloppen."

Het is haast onvoorstelbaar dat een multinational als Volkswagen, die in elke uithoek van de wereld honderdduizenden auto's verkoopt, jarenlang ongemerkt kon frauderen met de bijzonder schadelijke stikstofuitstoot. Waarna dan meteen een volgende vraag rijst: had een importeur van zovele jaren als D'Ieteren dan zelf al die tijd niet door dat er iets niet klopte met de officiële cijfers die het van VW doorkreeg? Gorteman: "Tot vandaag weten ook wij nog altijd niet in welke mate de officiële uitstootcijfers die we van Volkswagen ontvingen, nu precies fout waren. Daarnaast hadden en hebben wijzelf ook niet de mogelijkheid om die stikstofuitstoot te meten. Die zogenaamde sjoemelsoftware activeert zichzelf immers als een voertuig gecontroleerd wordt, waarna de NOx-uitstoot prompt artificieel verlaagd wordt. Het is de verdienste van welgeteld één onafhankelijk laboratorium in de VS dat dit bedrog nu uitgekomen is. Al de andere controleorganismen zijn dus ook jarenlang netjes om de tuin geleid."

Imagoschade

Al ruim zeventig jaar is D'Ieteren de exclusieve invoerder van Volkswagen voor ons land. Dat een schandaal als dit er dan diep inhakt, daar hoeft geen tekening bij, maar Gorteman kan niet voldoende benadrukken dat hij en zijn mensen de voorbije dagen de eigen gekwetste trots vooral even opzij hebben gezet.

"Sommige van onze medewerkers hebben het hele voorbije weekend gewerkt om zoveel mogelijk informatie tot bij onze concessiehouders en tot bij de klanten te krijgen. Wat nu gebeurd is, zal onze decennialange relatie met een bedrijf als Volkswagen uiteraard niet plots op de helling zetten. Ik ga ervan uit dat een relatief beperkte groep mensen in Duitsland in de fout is gegaan Het heeft dus geen zin om het hele merk nu in diskrediet te brengen of iedereen in Wolfsburg te gaan wantrouwen.

"Onze allereerste prioriteit, zowel in de fabriek, bij ons als bij de concessiehouder, was nu om alle betrokken voertuigen op te sporen en de klanten vervolgens ook een oplossing aan te bieden. Daarvoor hebben we nu al dagenlang de krachten gebundeld en alle zeilen bijgezet. We voelden natuurlijk wel dat de mensen met wie we moesten samenwerken, in Duitsland echt wel met een soort van schuldgevoel opgezadeld zaten, maar dat soort emoties, daar hadden we de voorbije dagen even geen tijd voor.

"Volkswagen heeft overigens meteen beloofd dat het ook voluit zijn verantwoordelijkheid zal nemen in deze: alle kosten die wij maken, zullen later worden vergoed. Weet je, ik probeer dit te bekijken als een huwelijk (glimlacht): dat loopt ook niet altijd vlekkeloos, maar als het eens wat minder gaat, dan moet je vooral proberen om daar samen sterker uit te komen. Wat niet belet dat we, eens de zwaarste storm is gaan liggen, toch een hartig gesprek zullen hebben met onze vrienden in Wolfsburg. Want hoe je het ook draait of keert: wat nu gebeurd is, zal op langere termijn ongetwijfeld sporen nalaten. Betrouwbaarheid was jarenlang hét keurmerk van Volkswagen, en we zullen met ons allen bijzonder hard moeten knokken om de opgelopen imagoschade weg te werken."