Veilig seksen en ratio
Sybille Vanweehaeghe is moraalfilosoof, klinisch seksuoloog en relatietherapeut.
Er is stijgende onrust bij de vaststelling dat besmettingen met de seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) chlamydia, gonorroe en syfilis al een decennium toenemen. Verbazing alom. Nooit hadden we in het Westen zo makkelijk toegang tot goede gezondheidszorg, en toch. Men stelt het vast in Nederland, Antwerpen, Brussel en zelfs in de kleinere centrumsteden. Ondanks de vele inspanningen van organisaties als Sensoa heerst er een condoommoeheid. Voorlichting op scholen mikt te veel op technische info om de gevarenzones te omschrijven die jongeren waarschuwen voor van alles.
Na de aidsinvasie in de jaren 80 en 90 van de voorbije eeuw weten we het wel, zou je denken. Niets is minder waar. Gesprekken met achttienjarigen geven duidelijk aan dat ze ofwel in de greep zijn van de nieuwe preutsheid, ofwel de andere richting uit gaan: ze neuken erop los en schrijven iedere nieuwe verovering na het weekend op hun revers. Bij zo veel openhartigheid vraag ik uiteraard of ze een condoom gebruiken. Als het om meisjes gaat die ze kennen uit het lokale uitgaansleven, dan is een condoom niet nodig. Komen ze uit 'een grote stad', dan zijn ze meer op hun hoede.
Het zijn uitlatingen die we regelmatig horen wanneer een deskundige of een seropositieve persoon vorming geeft en met jongeren in gesprek gaat over relaties, relatiebekwaamheid, leuke en veilige seks. Het is voor sommigen op dat moment natuurlijk al te laat.
De meest alarmerende cijfers gaan echter niet over homo's die promiscue zouden zijn. Zij zijn uiteraard het best ingelicht sinds het aidstijdperk. Nee, de cijfers gaan over 40'ers en 50'ers die na een langdurige relatie opnieuw single zijn en zich op vrijersvoeten begeven. Veel tijd hebben ze niet te verliezen, en het kan deugd doen opnieuw een lief te hebben. Tijdens de kennismaking, waarop de verovering volgt, wordt menig glas wijn en cava gedronken om het ijs te breken. Het spreekwoord 'Als de wijn is in de man, is de wijsheid in de kan' is vaker van toepassing op wie geen gewiekste vrouwenversierder is en veeleer sérieux en betrouwbaarheid uitstraalt. Het zijn net de veertigers en vijftigers die mét de pil en zonder het condoom konden vrijen. Als je het niet gewoon bent zo'n mutsje op te zetten, kan dat een heel geknoei worden. Natuurlijk zal het pas gevormde stel na enkele beurten elkaar de vraag stellen: "Je bent toch seronegatief?"
Bovendien is chlamydia de meest verdoken aandoening bij vrouwen (20 procent). Vaak zijn er geen uiterlijke symptomen en wordt de besmetting pas na twee jaar ontdekt. Terwijl een urinetest al wonderen van informatie aan het licht kan brengen.
Zijn we zo slecht geïnformeerd? Bij lange na niet, hoewel er nooit genoeg subsidies voor vrijgemaakt kunnen worden. In de media en op televisie zien we pornografische beelden. Een rechttoe rechtaan koppel met doorsnee relatie- en seksvragen komt niet in beeld wegens niet interessant of geen nieuwswaarde.
We zijn wel degelijk van veel op de hoogte, maar gedrag is nooit rechtevenredig gekoppeld aan ratio. Emoties, hormonen en vlinders schakelen de ratio uit, omdat 'gevoeld' moet worden.
Iedereen weet toch ook dat sigaretten en te veel alcohol nefast zijn voor van alles? Nooit eerder waren we zo goed op de hoogte. En deze veertigers proeven nog altijd de geneugten en naweeën van mei '68, waarbij het lijf bevrijd werd van ongewenste zwangerschappen. In het heetst van de liefdesstrijd overheerst lust en worden de hersenen lamgelegd. O tempora o mores.