EU-leiders geven May uitstel tot 31 oktober

Het nieuwe uitstel betekent dat een ‘no deal-brexit’ morgen (12 april) afgewend is. Behalve dat de brexit tot (ten laatste) 31 oktober uitgesteld wordt, werd op de Europese top ook beslist om in juni de voortgang van het hele dossier aan een tussentijdse analyse te onderwerpen.

Met een verlenging van de artikel 50-procedure tot eind oktober lijkt de Franse premier Emmanuel Macron zwaar op de beslissing gewogen te hebben. Volgens Europese diplomaten bleef hij vasthouden aan een veel korter uitstel van de brexit, terwijl nagenoeg alle collega’s zich wel in een langer uitstel konden vinden. “Er waren verschillende gevoeligheden, dat is normaal”, verklaarde Macron na afloop. “En dus kregen we een lange discussie. Maar we zijn geëindigd met een compromis. We hebben de eenheid van de 27 bewaard, wat voor ons belangrijk is.”

De Britse premier Theresa May is tevreden, ook al had zij om een korter uitstel tot 30 juni gevraagd. “Als het akkoord voor eind oktober wordt goedgekeurd, kan het Verenigd Koninkrijk uit de EU stappen. Als dat in de eerste drie weken van mei kan, dan kunnen we al op 1 juni de EU verlaten”, zei ze na afloop van de vergadering op een persconferentie.

May is van plan de Britse parlementsleden vandaag al toe te spreken over de details van het akkoord. Intussen blijft ze de gesprekken met oppositiepartij Labour voortzetten. “Dat zal niet gemakkelijk zijn, maar we hebben de verantwoordelijkheid als politici om de impasse te doorbreken”, zegt ze.

In ruil voor het toegekende uitstel wil de EU harde garanties dat de Britten tijdens hun resterende verblijf geen ondermijnende factor zijn voor de eenheid binnen de Europese Unie. Om te voorkomen dat de Britten tijdens hun langere verblijf de Unie van binnenuit zouden uithollen of de instellingen van binnenuit zouden gijzelen, is onder andere een paragraaf opgenomen die bepaalt dat de 27 lidstaten tijdens de verlenging van de artikel 50-procedure zonder de Britse premier kunnen overleggen over zaken die pas na de brexit ingaan. Concreet zal Londen maar weinig invloed hebben op de aanstelling van een nieuwe Commissievoorzitter en in de volgende Europese meerjarenbegroting.

Daarnaast wordt van de Britten verwacht dat ze de EU-hervormingen en -instellingen niet zullen dwarsbomen en zich voegen naar de meerderheid bij belangrijke besluitvormingen. Ook gaan de andere lidstaten vaker zonder de Britten vergaderen. “De tekst is aangescherpt met een aantal verplichtingen. Ze maakt duidelijk dat Groot-Brittannië de eigen engagementen met betrekking tot loyale samenwerking moet respecteren, en dat ook de verplichtingen op basis van de Europese verdragen blijven gelden”, aldus een tevreden premier Michel. 

May heeft beloofd dat Groot-Brittannië zich gedurende het uitstel aan de verplichtingen zal houden en loyaal zal samenwerken.

Premier Michel is tevreden over het compromis. “Iedereen wilde het risico op een harde brexit zo veel mogelijk indijken. Er waren alleen verschillende visies op de manier waarop we die doelstelling konden bereiken”, zegt de premier. “Er waren argumenten voor lang en voor kort uitstel. Er is geen exacte wetenschap om te bepalen wat nu precies de beste garanties biedt op het vermijden van een harde brexit.”

Zelf heeft Michel vooral de nadruk gelegd op de goede werking van de Europese instellingen, aldus de premier. “De discussie rond timing is gelinkt aan de bescherming van de correcte werking van de Europese instellingen. Maar ik heb ook gezegd dat als er een kans bestaat om de harde brexit te vermijden, we die moeten grijpen. Dat is wat we vandaag hebben gedaan.”

De Franse president Macron lijkt minder optimistisch. Volgens hem is er nog altijd “geen enkele zekerheid dat de Britten zich op een ordelijke manier uit de Europese Unie zullen terugtrekken”. Dat zei hij na het bekendmaken van het compromis. “Maar wat ons heeft overtuigd, is dat May eindelijk gesprekken met Labour heeft aangeknoopt die mogelijk kunnen leiden tot een meerderheid in het parlement”, zei Macron. “Of dat effectief tot resultaten zal leiden, is niet aan mij om te voorspellen. Het is nu aan Groot-Brittannië om eerlijk te zijn met zichzelf en met het volk.”

Tot slot verdedigde Macron het moeizaam verkregen compromis nog:  “Door voor 31 oktober te kiezen verzekeren we dat wanneer de volgende Europese Commissie in werking treedt (op 1 november, red.), we het onderwerp afgehandeld zullen hebben.”

Volgens de Maltese eerste minister Joseph Muscat, die als eerste over de beslissing een tweet de wereld instuurde, geeft een uitstel van zes maanden de Britten “de tijd om eindelijk hun keuze te maken”. 

Guy Verhofstadt, de brexitonderhandelaar voor het Europees Parlement, hoopt alvast dat de Britten de Europese Unie al voor eind oktober kunnen verlaten. “Intrekken, een volksraadpleging of een verstandige deal over de partijgrenzen heen. Wat de keuze van het Britse volk en parlement ook is, ik hoop dat de brexit-nachtmerrie ver voor Halloween al stopt”, zegt hij op Twitter. 

Minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld) verkiest een verlengde periode van onzekerheid boven de zekerheid van chaos bij een harde brexit. Dat zei hij vandaag op CNN, waar hij te gast was bij ‘Quest means business’, een programma van de bekende Britse verslagggever Richard Quest. De vicepremier is in Washington voor de lentevergaderingen van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank.

Volgens Christine Lagarde,  topvrouw van het IMF, betekent het uitstel dat de onzekerheid rondom de kwestie voorlopig aanhoudt. Ze is wel blij dat een no-dealbrexit voorlopig afgewend is. Dat scenario, waarbij de Britten zonder afspraken uit de Europese Unie zouden stappen, zou in de ogen van de topvrouw een “verschrikkelijke uitkomst” zijn.

Normaal gezien moest het Verenigd Koninkrijk de EU al op 29 maart verlaten, maar May slaagde er niet in het uittredingsakkoord waarover ze met de EU onderhandelde door het Britse parlement te laten goedkeuren. Op de Europese top van 21 maart kreeg ze daarom twee keuzes: ofwel uitstel tot 22 mei (dat zou enkel gelden als er een akkoord werd goedgekeurd), ofwel op 12 april (morgen dus) uit de EU stappen zonder akkoord. Maar op 29 maart stemde het Britse parlement het akkoord voor de derde keer weg. Daarop stak May de hand uit naar Labour, de grootste oppositiepartij, om samen uit de brexit-impasse te komen.

De gesprekken tussen May en de Labourpartij zouden intussen relatief stroef verlopen. “Er is de potentie om tot een overeenkomst te komen, maar tot zover zijn er enkele fundamentele meningsverschillen over de aard van de toekomstige relatie met Europa”, zegt een woordvoerder van oppositiepartij Labour in het tv-programma Peston.

Vorige week vrijdag stuurde May een brief naar de EU met de vraag om de brexit alweer uit te stellen, ditmaal tot 30 juni. Voorlopig krijgt May dus uitstel tot eind oktober en wordt de situatie in juni opnieuw bekeken.

lees verder onder de foto:

Voorzitter Donald Tusk van de Europese Raad pleitte eerder in een brief aan de 27 lidstaten al voor een uitstel van “maximaal een jaar”, een zogenaamde ‘flextension’. In de brief zegt hij dat er “weinig reden is om te geloven” dat de ratificatie van de boedelscheiding door het Lagerhuis tegen die datum zal zijn bekrachtigd. Wanneer het echtscheidingsakkoord dan uiteindelijk door zowel de EU als Groot-Brittannië is goedgekeurd, kunnen de Britten de Unie meteen verlaten. Volgens Tusk heeft die flexibiliteit als voordeel dat de deadline niet meer om de haverklap wordt opgeschoven, én dat het de Britten de tijd geeft “hun brexit-strategie te overpeinzen”.

Vooral Frankrijk, Spanje en Griekenland namen de voorbije dagen in de discussie over het brexituitstel een harde positie in. Frankrijk liet weten eerst een “geloofwaardig plan” van de Britse regering te willen zien. Maar die onderhandelt dus nog altijd met de Labour-partij van oppositieleider Jeremy Corbyn.

May werd gisterenmiddag nog geconfronteerd met het Britse Lagerhuis tijdens de wekelijkse ‘Prime Minister’s Questions in the House of Commons’.  Maar het ging in het Britse parlement vooral niet over de brexit. May, die in het begin van de ‘PMQ’ herhaalde dat een deal de beste oplossing is, kreeg vragen over onder meer kinderarmoede, financiering van lokale overheid (waarover ze wel even clashte met Corbyn), de rol van Britse bedrijven in het conflict in Jemen en de betrouwbaarheid van techbedrijven. Zelfs drie harde brexiteers die aan bod kwamen, hadden géén vragen over de brexit.

Twee keer werd het toch (iets) interessanter. Op de vraag van SNP-fractieleider Ian Blackford of ze tijdens de (nog aan de gang zijnde) gesprekken met Labour een tweede referendum heeft aangeboden, antwoordde ze dat de positie van de regering daarover niet veranderd is. Blackford vroeg ook of ze een lang uitstel van de brexit zal accepteren, maar op die vraag kwam niet echt een antwoord. Na een vraag van partijgenoot Tory Henry Smith over de financiële gevolgen van een lang uitstel antwoordde May dat ze nog altijd een kort uitstel wil. Opnieuw niets nieuws onder de zon dus.