'Er zijn de dag van de aanslag vreemde zaken gebeurd'
Samen met zijn tv-collega Rudi Vranckx ontsnapte VRT-radiojournalist Jens Franssen woensdag in de Syrische stad Homs op het nippertje aan een aanslag. Daarbij kwamen de Franse tv-reporter Gilles Jacquier en zeven Syriërs om. Zonder conclusies te trekken heeft Franssen het vermoeden dat dit geen toevallige aanval maar opgezet spel was.
Jens Franssen is sinds gisteren terug in België. "Eerst zou ik willen benadrukken dat niemand momenteel kan zeggen wat er precies is gebeurd. Frankrijk kondigde een onderzoek aan. De VRT heeft zijn beelden van de aanslag al naar Parijs gestuurd. Maar ik vrees dat het zeer moeilijk zal zijn om op korte termijn uitsluitsel te krijgen over wie de mortieren heeft afgevuurd.
"Toch heb ik het gevoel dat er die dag vreemde zaken zijn gebeurd. Onze gids die ook onze visa had geregeld en de eerste dag van de reis bij ons was geweest, liet weten dat ze in de opstandige stad Homs niet meer bij ons zou zijn. Hetzelfde geldt voor een andere persoon van onze delegatie: een Russische professor die Arabisch sprak en zich daarvoor ook pro-regime had uitgesproken (Rusland is één van de weinige landen die het Syrische regime nog steunt KoV). En dan was er nog een Britse journaliste waarvan ik achteraf te weten kwam dat ze een dubieuze achtergrond had.
"Op zich bewijst dat natuurlijk niets, maar het is wel vreemd dat net die mensen plots beslisten om uit de delegatie te stappen."
Zijn u die woensdag van de aanslag nog vreemde zaken opgevallen?
Franssen: "Vanaf het moment dat we in Homs arriveerden, werden we op de voet gevolgd door veiligheidsmensen en kregen we de indruk dat alles georkestreerd was. Net daarom is het zo vreemd dat die veiligheidstroepen ons op een bepaald moment niet meer volgden. We hoorden een ontploffing op enkele honderden meters van ons vandaan en besloten om te gaan kijken wat er aan de hand was. Het was toen dat de militairen ons alleen lieten. Ging het om een gezonde veiligheidsreflex van goed getrainde soldaten? Of ging het om meer? Ik weet het niet."
Jullie groep werd beschoten met mortieren. Had u de indruk dat u doelgericht onder vuur werd genomen?
"Ik heb daarover vandaag met een militair gesproken. Blijkbaar is het zo dat bij een mortieraanval schot na schot wordt scherpgesteld. Zo'n artilleriestuk wordt bediend door twee mensen: iemand die schiet en iemand die het doelwit in de gaten houdt en instructies geeft over de richting. Wij hadden wel degelijk de indruk dat de inslagen steeds dichter in onze richting kwamen. Het heeft er alles van weg dat het de bedoeling was om het gebouw waarin we ons bevonden onder vuur te nemen. Van de vijf granaten, hebben drie doel geraakt.
"Wisten de schutters op wie ze precies aan het schieten waren? Ook achter deze hypothese plaats ik een vraagteken. Maar het is wel zo dat we met een redelijk opvallende groep van vijftien mediamensen op pad waren waaronder cameramensen."
De dader van het geweld is meestal diegene die er voordeel uit kan halen. A qui profite le crime?
"Ook hier ben ik voorzichtig. Regime en opstandelingen wijzen naar elkaar. Wel is het zo dat het regime de aanslag gebruikt om te bewijzen dat het verzet uit gewelddadige Al Qaidaterroristen bestaat. Dit was duidelijk ook de invalshoek waarmee de officiële Syrische televisie over de aanslag berichtte. Er is in Syrië een ongelofelijke propagandaoorlog aan de gang."
Het Syrische regime doet er alles aan om de media te controleren. Het is momenteel bijna onmogelijk om in dat land te werken. Met welk doel zijn jullie vorige maandag naar Syrië vertrokken?
"We waren al een hele tijd aan het proberen om een visum te krijgen. Toen dat uiteindelijk lukte, hebben we niet lang getwijfeld, ook al wisten we dat we niet in alle vrijheid zouden kunnen werken. We hadden afgesproken om tijdens ons verblijf in Syrië niet aan berichtgeving te doen en daarmee te wachten tot we terug in Brussel waren. Kwestie van onszelf niet in gevaar te brengen."
Bent u bereid om in de toekomst opnieuw naar Syrië of een ander probleemgebied te vertrekken?
"Als u mij vraagt of ik morgen al opnieuw op het vliegtuig zou stappen, is mijn antwoord 'neen'. En voor alle duidelijkheid: geen enkel verhaal is het waard om ervoor te sterven. Maar aan de andere kant is het wel heel belangrijk dat je als journalist dit soort verhalen blijft brengen. Zeker zo'n belangrijk verhaal als Syrië mag niet vergeten worden.
"In Homs is het natuurlijk dramatisch afgelopen. Ik heb het uiteraard moeilijk met de dood van onze Franse collega. Maar aan de andere kant: als ik de volgende keer een mogelijkheid krijg om te vertrekken en als uit een risicoanalyse blijkt dat je op een verantwoorde manier kan werken: dan ga je ervoor. Het zal wel te maken hebben met het feit dat journalist eigenlijk geen job is. Je bent journalist en je wilt die verhalen blijven brengen."