Direct naar artikelinhoud

'Ze zetten alle stereotypes over oudjes schitterend op hun kop'

Voor een keer zijn jongeren de losers en oudjes hip en cool. Een oud succesrecept - verborgen camera - in een nieuw kleedje en universele stereotypen die radicaal worden omgedraaid: ziedaar de succeshumor van Benidorm Bastards.

De Benidorm Bastards vloeken als de beste, voeren luide, intieme telefoongesprekken over seks en standjes op straat, kicken op de nieuwste hits en zijn meer 'mee' dan de doorsneejeugd die ze met hun oneliners paf doen staan. De onweerstaanbare humor van het met een Emmy bekroonde Vlaamse tv-programma zit in de vermenging en radicale omkering van twee tegengestelde stereotypen, zegt professor Kurt Feyaerts, coördinator van de onderzoeksgroep Humor en Creativiteit (KU Leuven).

"We denken, handelen, spreken allemaal voortdurend in regionale en sociale stereotypen. We hebben het over dé Hollander, de West-Vlaming, maar evengoed over de homo of de migranten. Het stereotype van de senioren wil dat ze weinig actief zijn, braaf, saai en niets te maken hebben met seks. Net het tegenovergestelde van de jeugd. Benidorm Bastards haalt dat vastgeroeste beeld onderuit en maakt van senioren dominante, coole machoachtige types. Dat werkt zo vervreemdend dat het grappig wordt."

Benidorm Bastards trekt dat in extremis door. Feyaerts: "De opgevoerde senioren beantwoorden soms zelfs aan dat andere extreme clichébeeld: van de agressieve, vandalistische hangjongeren. Denk maar aan scènes waarin ze met hun wandelstok op iets timmeren. Het werkt ook zo goed omdat de generatiekloof tussen beide groepen maximaal is. Het zijn tegenpolen."

Met de verborgencameratechniek blazen de makers een beproefd maar stilaan uitgeblust concept knap nieuw leven in. Feyaerts: "Normaal verklapt men de slachtoffers uiteindelijk dat ze gefilmd worden. Door dat weg te laten, blijf je als kijker de jongeren, de slachtoffers, zien in hun ongeloof en consternatie. Die oudjes halen hun referentie onderuit. De zogenaamd zwakkeren van vandaag, de oudjes, slagen erin de meest viriele, mondige generatie tot stilstand te brengen: briljant."

"Door de camera niet prijs te geven, sympathiseer je als kijker ook meer met de klassieke underdog, de senior, die de bovenhand haalt. De jongere krijgt niet de kans zijn gezicht te redden. Dat speelt dan weer in op het superioriteitsgevoel bij humor. Wie lacht, voelt zich vaak lichtjes beter dan het slachtoffer."

Dat het ook internationaal storm loopt voor de Benidorm Bastards, verbaast communicatiewetenschapster Hilde Van Den Bulck (UA) niet. "Die generatiekloof is universeel, toch zeker in het Westen, vrij eenvoudig en niet diep geworteld in een beperkte cultuur. Knappe Vlaamse fictie kan erg herkenbaar zijn voor ons, maar moeilijk te vertalen naar andere culturen. Die culturele drempels bij een vertaling naar het buitenland, heb je hier niet."