Wagner in het sprookjesbos
Parsifal is het derde deel van de cyclus Optimism is a Moral Duty. Toch is het moeilijk om door al die somberte licht te zien. Als esthetische oefening is de voorstelling geslaagd. Inhoudelijk is ze te zweverig en vrijblijvend om een beklijvend statement neer te zetten.
Parsifal, van 8 tot 29 april in NTGent, Schouwburg.
Wagner is bij uitstek de componist van monumentale, dramatische en onstuimige muziekpartijen. Zijn naam is onlosmakelijk verbonden met kleppers als Tannhäuser, Lohengrin, Der Ring des Nibelungen en Tristan und Isolde. Parsifal is zijn laatste magnum opus, waaraan hij met tussenpozen gedurende vijfentwintig jaar werkte.
Voor de première in 1882 bestond het orkest uit 107 muzikanten, het koor uit niet minder dan 29 bloemenmeisjes en 31 graalridders - de 19 stemmen uit het tempelkoor en de 50 kinderstemmen van het kinderkoor niet eens meegerekend. Ook voor de fanatiekste Wagneriaan is dit vijf uur durende epos een lange zit.
Bij NTGent zijn ze er niet op uit geweest om dergelijke bravoure naar de kroon te steken. Integendeel. Wie op zoek gaat naar overeenkomsten met de oorspronkelijke Parsifal, komt van een kale reis thuis. Alles uit het 19de-eeuwse origineel is zowat verdampt. Koning Amfortas, zijn graalridders en de slechterik Klingsor geven in Gent niet thuis.
René Magritte
Het is zeer de vraag of de zwarte androgyne triestigaard, die de hele voorstelling over de scène sloft, de reine dwaas Parsifal moet voorstellen of een verharde versie van de sensuele verleidster Kundry is.
Wat tekstschrijver Peter Verhelst, regisseur Wim Opbrouck en dirigent Christoph Homberger afleveren, is een soort muziektheater dat fel opent met een koor dat 'du-du-wa-wa' aanhoudt. In een volgende zang wordt het leidmotief van de voorstelling meegegeven: 'Das weiss ich nicht'. Het lijkt een oproep om vertwijfeld in het leven te staan en zich af te keren van de grote messianistische waarheden.
Tussenzangen in het Duits (Nederlands ondertiteld) wisselen met intieme teksten die gaan over prille liefde, afscheid nemen, de dood, troost, de noodzaak van leugens enzovoort. Dit alles wordt gevat in mooie, sprookjesachtige scènebeelden van een raadselachtigheid die je ook in de tableaus van Magritte aantreft.
Of je deze Parsifal al dan niet smaakt, hangt volledig af van je ingesteldheid en verwachtingen. Wil je ten volle genieten, dan moet je je laten vertederen door de kinderstemmen en je laten meevoeren door de esthetiek en de kinderlijke sfeer van de voorstelling. Op het gebied van fraaie stilstaande beelden, knap gedirigeerde zang- en muziekpartijen en ensemblespel heeft de Gentse Parsifal heel wat te bieden.
De toeschouwer die op zoek gaat naar samenhangen tussen de teksten onderling, de zangen en de beeldmetaforen blijft vruchteloos puzzelen en loopt verloren in de symboliek en de anekdotiek. Voor hem is deze voorstelling meer uitputtingsslag dan theaterplezier.