De pad in de indexkorf
Werkgevers en vakbonden moeten vandaag hun fiat geven over de index. Maar de kans dat ze dat ook doen, is klein. Begin dit jaar is de indexkorf, die bepalend is voor de koopkracht, immers aangepast. Belangrijk detail: de nieuwe producten zijn een stuk goedkoper dan voorheen. Daardoor komt er dit jaar normaal gezien geen indexsprong, en dat willen de vakbonden absoluut vermijden.
Wat is het probleem?
De indexcommissie, samengesteld uit academici, en werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers, heeft de nieuwe indexkorf al voor nieuwjaar goedgekeurd. De vakbonden tekenden toen al voorbehoud aan. Maar in de Nationale Arbeidsraad, waar werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers ook vergaderen, raakt men het niet eens over een nationale cao.
Splijtzwam is ironisch genoeg net die nieuwe indexberekening. Die zou de indexering van de ambtenarenlonen en sociale uitkeringen verdagen tot 2015. De vakbonden willen die berekening matigen, en stellen een alternatief voor. Dit in de vorm van een mathematische index, zeg maar een streefcijfer, wat tot gevolg heeft dat er een indexsprong zou komen tegen eind dit jaar. Dat staat dan weer haaks op de indexering die rekening houdt met de effectieve inflatie, waar de werkgevers aan vasthouden. Vandaag moet de Groep van Tien, de vergadering van de sociale partners, knopen doorhakken. Officieel wil niemand reageren, om het overleg alle kansen te geven.
Slagen ze er alsnog in een akkoord te bereiken?
In de wandelgangen klinkt grote scepsis door. De vakbonden hekelen niet alleen dat door de nieuwe berekening een automatische indexsprong minder snel aan de orde is. Volgens hen zijn er ook een aantal elementen niet opgenomen die dat wel horen te zijn.
Als voorbeeld geven ze de brandstofprijzen, die veel koopkracht wegzuigen, de huurprijzen, of een verblijf in een rusthuis. "Dergelijke hiaten verhinderen een correcte indexaanpassing van de inkomens", klinkt het. Daarnaast speelt er echter nog een andere discussie mee. De eenmaking van het statuut van arbeiders en bedienden vergt nog een aantal aanpassingen op het vlak van vakantiegeld, gewaarborgd loon bij arbeidsongeschiktheid, de verplichte opleidingsdag en de ontslagmotivering. Breekpunten voor de sociale partners, die volledig vastzitten in dit dossier, waardoor ze ook in het indexdossier geen stap vooruit geraken.
De Groep van 10 bereikt wel een akkoord. De inflatiecijfers van januari 2014 kunnen worden gepubliceerd. Net als de becijferingen die de basis zijn voor de automatische indexering van de lonen en sociale uitkeringen.
De Groep van Tien bereikt geen akkoord. Dan komt de staf van de FOD Economie in spoed samen om een standpunt te bepalen. Zij moeten een advies uitbrengen aan de indexcommissie die vrijdag om 16 uur vergadert, en een afgesproken inflatiecijfer publiceert. Er is zonder een goedkeuring van de Groep van Tien echter een juridisch vacuüm, want zonder akkoord is er geen gezondheidsindex. Het is de eerste keer in de geschiedenis dat dit kan gebeuren.
Scenario 1
De indexcommissie komt vrijdag samen en stelt vast dat er geen akkoord is. De koppeling voor de automatische indexering van de lonen en sociale uitkeringen wordt on hold gezet. De sociale partners moeten een nieuw akkoord zien te vinden voor de gezondheidsindex voor de maand februari. De beoogde afremming van het inflatiecijfer loopt vertraging op.
De indexcommissie komt vrijdag samen en stelt vast dat er geen akkoord is. Ze legt zelf een inflatiecijfer vast. Daarmee zet ze de sociale partners buitenspel, die stevig gezichtsverlies lijden. Vraag luidt of dat kan, er is namelijk geen precedent.