Winter in Europa en VS wordt uitzonderlijk ijzig
Omdat het ijs in de Arctische zee deze zomer zo hard smolt, is er grote kans op uitzonderlijk ijzige winters in Europa en de VS. De warmere temperaturen in het Noordpoolgebied verstoren de straalstroom en zo het klimatologisch evenwicht tussen noord en zuid.
Een gebied zo groot als Canada en Alaska samen. Dat is de oppervlakte aan Arctisch zee-ijs die deze zomer is gesmolten. In vergelijking met 2007, toen het vorige record is genoteerd, is er een gebied zo groot als Texas extra gesmolten dit jaar. En in vergelijking met de jaren tachtig en negentig was er deze zomer driekwart minder zee-ijs.
Klimatologen en glaciologen houden het amper bij (DM 15/9) en voorspellen dat de ijszee nog voor 2020 een hele zomer ijsvrij zal zijn.
Dat fenomeen, veroorzaakt door de opwarming van de aarde, is niet zomaar iets wat zich ver weg voltrekt. Er is een directe link met het weerpatroon bij ons. "Door de opwarming op de Noordpool en de grote smelt zal de winter in Europa en de VS wellicht uiterst koud zijn." Dat zegt Jennifer Francis, atmosferisch wetenschapper aan de Rutgers University in New Jersey.
Extremen
"De verbazingwekkende hoeveelheid zee-ijs dat deze zomer is gesmolten zou zeer goed tot wilde extremen kunnen leiden deze winter", aldus Francis tijdens een wetenschappelijke discussie over de impact van het slinkende noordpoolijs. "De Arctische zee heeft 24 uur op 24 het zonlicht opgeslorpt. Dat blijft niet zonder gevolg. Het is alsof je een nieuwe energiebron toevoegt aan de atmosfeer", legt Francis uit.
De extra hitte en waterdamp die zo ontstaan komen in de atmosfeer terecht en verstoren de belangrijke straalstroom. Dat is de zeer sterke wind die op zo'n tien kilometer hoogte van west naar oost waait en die zo de grens vormt tussen de koude Arctische en de warmere centraler gelegen gebieden. Francis en andere experts toonden recent al aan dat de straalstroom vertraagt en opschuift door de opwarming van de aarde. "Daardoor zijn weersystemen hoe dan ook al trager. Ze blijven langer hangen en blokkeren de boel, zoals met de extreme hittegolf in Rusland in 2010 het geval was", zegt Francis.
Omdat de straalstroom aangedreven wordt door het temperatuurverschil tussen de Noordpool en meer zuidelijke gebieden, verandert iedere temperatuurschommeling in die twee 'blokken' de werking van de straalstroom. Francis voorspelt dat de straalstroom daardoor nu meer noord-zuid gaat waaien. "In de winter en herfst wordt de golfstroom door die verandering van richting minder snel en rechtlijnig. Weerpatronen gaan daardoor minder snel fluctueren en dat is in verband gebracht met extreem weer", zegt Francis. De gewone winteromstandigheden stapelen zich met andere woorden op en worden uitvergroot.
Interessant
Waar die effecten zich exact zullen voordoen hangt van nog andere factoren af, zoals El Niño. "Het enige wat ik kan zeggen is dat het wellicht een erg interessante winter wordt", aldus Francis. Haar eerdere onderzoek wijst al in die richting. De erg koude winters in het oosten van de VS en delen van Europa in 2009-2010 brengt de onderzoekster in verband met het smeltende ijs op de Noordpool.
Oceanograaf James Overland van de Universiteit van Washington bevestigt tegen Amerikaanse media deels de conclusies van Francis. "Het is geen direct causaal verband waarbij meer smelt meer extreem weer veroorzaakt, maar het heeft er zeker mee te maken en we weten dat, doordat er steeds minder zee-ijs is op de Noordpool, de golfstroom opschuift en er grillige, extreme temperatuurschommelingen komen. We begeven ons voortaan op onbekend terrein."