Column

We kunnen het wél. Wat niet lukt bij discussies over de loonkloof en het glazen plafond, lukt nu wel: vrouwen trekken aan één zeel (op vijf dwaze trezekes na). Terwijl voordien afzonderlijke vrouwen niet met hun verhalen over seksuele intimidatie naar buiten durfden te komen, uit schaamte en angst om als truttebel versleten te worden, is de stop nu uit de fles en blijven de getuigenissen stromen.

Stel dat de maatschappij er niet klaar voor was om dit issue te tackelen, dan waren de twee vrouwen die als eersten in Humo getuigden over Van Den Driessches gedrag gewoon lachend doorverwezen naar huis of naar een kafkaësk kastje en een juridische muur. De Wever probeerde de vrouwen ook nog af te poeieren maar de Humo-verhalen van de twee werden massaal opgepikt. Er is een gevoelige snaar geraakt.

Het lossepollekesdebat is een debat over - stoflaag wegblazen - moraal. Zoals eerder ook het geval was bij de schandalen die opdoken over kindermisbruik in de kerk en (sport)-scholen, de bonussen van topmanagers, het Dexiadebacle... Een debat met als kernwoorden schaamteloosheid en zijn tegenhanger schaamte. Het gaat over gedrag van primaten die zich in hun territoriumdrift te veel permitteren, in volstrekte schaamteloosheid. Juridisch gezien bevinden we ons in drijfzand: het gaat meestal om het ene woord tegen het andere, er is zelden bewijsmateriaal.

Pol Van Den Driessche is door de goegemeente gestraft. Onder grote sociale druk heeft hij een stap terug moeten zetten. Hiermee werd hij voor een keer zelf gedwongen een rol op te nemen die hij niet wilde spelen, zoals de vele vrouwen die hij eerder in een ongewenste rol dwong. Veel machtsmannen zijn nu met klamme handjes aan het wachten tot hun proces gevoerd wordt in de media. Het zijn niet enkel verhalen over oude knakkers en hun handopleggingen 40 jaar geleden. Ongeveer iedere vrouw heeft een groot of klein verhaal en iedere vrouw vindt dat gênant en vernederend.

Bij mijn eerste en enige job ooit bleek na een week dat de meneer die mij in dienst genomen had, verwachtte dat ik hem ook op een bijzondere manier zou bijstaan. Vernederend om zoiets te ontdekken wanneer je denkt dat je werd aangenomen om je capaciteiten. Je ziet dan de reflex van veel mannen, ook totaal correcte, goedmenende mannen: o maar ja, hij heeft die reputatie, tsja. Ah, dom van mij, dat had ik moeten weten, denk je dan. Kedeng, schuld teruggekaatst, domme gans. Good old Paula Semer vertelde een anekdote over een schaamteloze reactie die enkel mogelijk is als er één groep overdonderend aan de macht is. Haar chef zei na haar klacht over ontoelaatbaar gedrag: je weet toch dat je moet zwijgen als die man gezopen heeft.

Wat doe je daar als vrouw dan mee? Ik ben niet te vinden voor juridische maatregelen - tenzij het om strafrechtelijke misdaden als verkrachting gaat. Het is immers een debat vol subjectieve verhalen over interpretatie en aanvoelen. De voornaamste droesem die achterblijft bij de geagresseerde: stilte, kwaadheid en milde of grote schaamte. De aanvaller gaat schaamteloos verder en kijkt niet om want de stilte en schaamte werken enkel in zijn voordeel. Het wordt tijd dat de schaamteloosheid wordt omgebogen naar schaamte. Daarvoor is altijd een groep nodig want schaamte is een psychosociale emotie, het is de angst om door de groep scheef bekeken te worden. Een machtspotentaat heeft geen enkel aanvoelen van zijn schuld of kan zich erover zetten omdat hij zijn exploten voor zichzelf kan rechtvaardigen of er net op kickt, als een van de extralegale voordelen die met de job komen. Als leden van zijn eigen groep de intimidator op zijn gedrag gaan aankijken en hem veroordelen of zelfs stigmatiseren, dan zal hij misschien beseffen dat er iets wringt. In het beste geval bekruipt hem zoiets als schaamte of zelfs schuldgevoel.

Uit de hele heisa blijkt dat haast niemand, ook mannen niet, nog zomaar tolereren dat een beperkte groep zich te veel schaamteloosheid permitteert. Als de meerderheid van de mannen niet verontwaardigd was en als de vrouwen niet aan één zeel hadden getrokken, dan zou vandaag de schaamte nog steeds aan de kant van het slachtoffer staan. Nu is die eindelijk doorgeschoven naar de andere kant, waar ze thuis hoort. Nu staan de agressors geïsoleerd met hun gedrag. De kerel die net een kniestoot of luide nee heeft mogen incasseren en uit zijn bureau strompelt, zal zich van nu af aan te pletter schamen. Watch out, dit is een maatschappelijk debat waar de meeste burgers gesterkt uitkomen, behalve die met losse handjes.