'Het is bon ton om te kakken op de opleidingen journalistiek'

'Ik denk dat er iets schort aan de opleidingen journalistiek", bond vtm-hoofdredacteur Kris Hoflack de kat de bel aan. In een opiniestuk dat maandag in deze krant verscheen hekelde hij het te veel aan opleidingen journalistiek die niet voorbereiden op journalistiek werk. "Ik heb kandidaat-journalisten gesproken die me niet konden vertellen waarin Woestijnvis van De Persgroep verschilt. Een mens kan veel op het internet vinden maar wat context kan nooit kwaad om op een verstandige manier journalistiek te bedrijven. En ik vrees dat dit in de meeste opleidingen totaal ontbreekt."

Hoflack trad daarbij de kritiek bij die sommige redacties en zelfs enkele studenten al veel langer op de opleidingen journalistiek uiten : er zijn er niet alleen veel te veel in Vlaanderen - studenten hebben de keuze uit zes bachelor- en drie masteropleidingen -, het niveau is vaak ook te laag. Niet alleen ontbreekt de algemene kennis soms, sommige studenten slagen er ook niet in om een begrijpelijke tekst te schrijven.

Verkeerde verwachtingen

"Het is al een paar jaar bon ton om te kakken op de opleidingen", zucht Patrick Pelgrims, opleidingshoofd journalistiek aan de Erasmushogeschool Brussel. Pelgrims ergert zich onder meer aan de kritiek als zouden de opleiding te ver van de praktijk staan. "Er is structureel overleg met mensen uit de sector om onze opleiding te verbeteren, wij werken met gastdocenten, we hebben een structurele samenwerking met verschillende media, etcetera. Bovendien worden onze opleidingen ook regelmatig doorgelicht, en het zijn geen kleine jongens die in die visitatiecommissies zitten."

"Enkele jaren geleden hebben we nog onderzocht hoe we de opleidingen beter kunnen afstemmen op de praktijk", geeft Michaël Opgenhaffen aan. Opgenhaffen is assistent-professor nieuwe media en journalistiek en verbonden aan de masteropleiding van Lessius Antwerpen. "Daarnaast hebben we ook veel praktijkjournalisten en geef ik zelf ook cursussen aan journalisten. Op die manier leer ik ook constant bij over het vak."

Als die studenten volgens de Hoflacks van deze wereld niet klaar zijn voor een job op de redactie, heeft dat volgens Pol Deltour van de Vlaamse Vereniging van Journalisten ook te maken met verkeerde verwachtingen. "Een pas afgestudeerde arts mag toch ook niet meteen de grote operaties doen? Beschouw ze als stagiair. Laat die jongeren groeien, begeleid ze en geef ze kansen. Ze meteen in het diepe gooien, helpt niet."

De opleidingen mogen er dan alles aan doen om de vinger aan de pols te houden, dat betekent niet dat het niveau van de studenten altijd even hoog is. Alleen kun je dat niet enkel de opleidingen verwijten, zegt Iris Musschoot. Musschoot gaf zeven jaar les aan de Erasmushogeschool en bouwt voor De Persgroep nu de Campus uit, een bedrijfsuniversiteit waar journalisten opleidingen kunnen volgen. Het dalende niveau is eerder een algemeen maatschappelijke trend, meent Musschoot.

"Sinds de democratisering van het onderwijs - 'iedereen moet een diploma hoger onderwijs hebben' - heb je bij de bachelors een heterogene, maar verzwakte instroom. In zes jaar tijd is het aantal studenten uit het technisch secundair onderwijs gestegen van twintig naar veertig procent. Daarnaast zie je dat studenten studiepunten verspelen omdat ze te hoog starten en na een eerste mislukken journalistiek starten, vaak met een verminderd zelfvertrouwen."

Bovendien schort er iets aan de financiering, zegt Musschoot. "Hogescholen krijgen niet alleen geld op basis van het aantal studenten, maar ook op basis van het aantal diploma's." Met andere woorden: een strenge selectie levert op het einde van de rit minder op.

Aan de bachelor- en masteropleidingen journalistiek studeren nu ruim 1.800 jongeren, goed voor dik 500 gediplomeerden per jaar. Het aantal masters stijgt lichtjes, maar het aantal bachelors daalde de voorbije vijf jaar met bijna tien procent tot minder dan 1.600 studenten. Toch blijven het cijfers die niet in verhouding staan met het aantal vacatures.

"Het zou kunnen dat er te veel opleidingen zijn, ja. Maar ik stel vast dat de meeste van onze studenten toch makkelijk aan een job raken", zegt Patrick Pelgrims. Al moeten ze daar ook verder kijken dan de traditionele journalistiek. "Daar vindt een vierde werk. Een ander kwart komt in de periferie terecht en vindt bijvoorbeeld werk op persdiensten en als bedrijfsjournalist. En daarnaast zien we dat een groeiend aantal studenten verder studeert."

deBuren, het Fonds Pascal Decroos en de Vereniging van Onderzoeks-journalisten organiseren dinsdag in de Brusselse Beursschouwburg een debat over journalistenopleidingen.