Chaos in Kenia door staking van minibussen
'Wetten, hoezo wetten? Bedoeld voor ons, zegt u? Mooi niet. Wij zijn autonoom: wij stellen onszelf de wet. Dat anderen daarvan vaak het slachtoffer zijn, kan ons weinig deren. Wij heersen. En wie daarover anders denkt, roept enkel het onheil over zichzelf af.' Getekend: de bestuurders van Kenia's matatu's.
Toegegeven, de weggebruikers hebben hen ook nodig, de rammelende Rambo's die met hun matatu's, of minibussen, de Keniaanse wegen onveilig maken. Het gedrag van veel doorsnee autobestuurders laat immers vaak ook veel te vloeken en tieren over. Gelukkig laten de matatu's zien dat het altijd nog erger kan. 'Matatu madness' dus.
Onlangs besloot de Keniaanse regering een nieuwe poging te doen aan die waanzin een halt toe te roepen. Kenianen herinneren zich nog de Michuki Rules, de regels die wijlen minister John Michuki een aantal jaren geleden het openbaar vervoer oplegde. Mooie, beschaafde tijden waren dat. Ze liggen helaas al weer lang achter ons.
Anders dan de meeste chauffeurs zijn matatu-bestuurders op de weg om in zo weinig mogelijk tijd zo veel mogelijk geld van passagiers te vangen. Voor files en andere verkeersopstoppingen hebben zij dan ook geen geduld. Een matatu rijdt dan gewoon over het voetpad, dan wel tegen het verkeer in. En bij elk benzinestation stuiven ze snel langs de pompen, om zo bij de uitgang alweer een paar auto's ingehaald te hebben.
Duizenden doden per jaar, dankzij matatu's en andere verkeersduivels, zijn het gevolg. Dit moet stoppen, zo meent de Keniaanse regering. De nieuwe wetten dwingen automobilisten zich fatsoenlijk te gedragen. Wie hieraan een broertje dood heeft, kan rekenen op boetes van duizenden euro's en/of jaren celstraf.
"Wie denken jullie wel dat jullie zijn?", zo reageerden de eigenaars van minibussen. Oeps. De matatu-bazen zijn vaak hogere politieagenten en parlementariërs, mensen dus die mede moeten toezien op de handhaving van wetten. Een deel van de agenten ziet de hoge straffen juist wél zitten. Nu immers kunnen zij zelf onder de prijs gaan, maar dan het geld uiteraard wel in eigen zak steken.
De matatu's gingen staken. Ze deden dat geheel in eigen stijl: door eerst passagiers mee te nemen en hen vervolgens te dumpen (soms ook na hen beroofd te hebben), en door niet alleen wegen te blokkeren, maar ook de automobilisten die het er toch op waagden hun weg te vervolgen zonder pardon met stenen te bekogelen.
Voor velen bleef er niets anders over dan naar het werk en terug naar huis te lopen; soms urenlang. Maar zie, temidden van alle matatu-waanzin dook een reddende engel op: het Keniaanse Rode Kruis. Die organisatie doet hier veel meer dan gewonden verzorgen. Hun populaire Twitter-account wordt bijvoorbeeld ook gebruikt om te waarschuwen voor ochtendmist. En nu dus om gestrande pendelaars weer op weg te helpen.
Dagen achtereen boden mensen zich via de tweets van het Rode Kruis aan om passagiers met hen te laten carpoolen. Want ook hier komt ten tijde van ellende tevens het beste in de mens naar boven. Jammer alleen voor de mensen voor wie een ritje in een matatu vaak al een flinke uitgave is. De kans dat zij online en op Twitter zijn, is gering. Ook de goedbedoelde tweets zoeven hun voorbij.