'Een fatwa? Blaffende honden bijten niet'
De blikvanger op het MOOOV-filmfestival is Bar Bahar: een film die het opvallende leven van drie Palestijnse vrouwen in Tel Aviv schetst, en hevige reacties teweegbrengt. Maysaloun Hamoud kreeg zelfs een fatwa over zich heen.
"Met deze film doe ik dingen die niemand ooit heeft gedaan in de Palestijnse cinema." Regisseuse Maysaloun Hamoud zegt het zonder een greintje ironie. "Dit is de eerste keer dat mensen zichzelf op het scherm zien. Omdat Palestijnse cinema bijna altijd over de bezetting en het Palestijns-Israëlische conflict gaat, en enkel 'helden' en 'slachtoffers' opvoert. Die films tonen nooit het dagelijkse leven. Mensen herkennen zich daar niet in. Daarom is mijn film zo anders."
Bar Bahar - of In Between - vertelt het verhaal van de vrijgevochten advocate Leila, de lesbische christen Salma en de vrome moslima Noor: drie jonge Palestijnse vrouwen die een appartement in Tel Aviv delen. Verwacht uitbundige feestjes, drugs, en seks, maar ook aan de vooroordelen waarmee Arabische vrouwen geconfronteerd worden in de Israëlische grootstad. Vooroordelen die ook Hamoud maar al te goed kent.
"Het is geen strikt autobiografische film," legt de regisseuse uit, "in die zin dat de verhaallijnen niet uit mijn leven komen. Maar ik leef wel in die wereld, ik ken de thema's en de dilemma's waar Laila, Salma en Noor mee geconfronteerd worden. Het is een fictiefilm, maar hij toont wel de dingen die gebeuren in het leven rondom ons."
Hamoud groeide grotendeels op in Galilea, maar leeft nu in Jaffa, de oudste stadswijk, aan de rand van Tel Aviv. De vlucht naar de grootstad is voor veel jonge Palestijnen en Israëliërs een manier om aan hun familie, maar vooral aan het conservatisme van het platteland te ontsnappen.
"Het leven in Tel Aviv is helemaal anders dan het leven in de stadjes en dorpen die er rond liggen. Arabische of Palestijnse jongeren, die op zoek zijn naar vrijheid en ruimte om hun eigen leven te leiden, kunnen daarvoor enkel in Tel Aviv terecht - daar kunnen ze ontsnappen aan het oog van de traditionele en conservatieve samenleving waar ze zijn opgegroeid. Als je uit die wereld wilt breken, kun je enkel naar Tel Aviv."
Ereteken
Dat jonge vrouwen er bewust voor kiezen om niet aan die traditionele verwachtingen te voldoen, heeft tot heftige reacties geleid. Dat de film een weinig hoopgevend beeld van de traditionele islam schetst, gooide extra olie op het vuur. "Minder dan 24 uur na de release was het een zootje. Het was een shock voor de Palestijnse samenleving om deze film te zien. We wisten dat er reacties gingen komen, maar we wisten niet hoe heftig die gingen zijn."
Ze werden heel heftig. Hamoud is de eerste Palestijn in zeventig jaar die het voorwerp werd van een fatwa, al tilt ze er niet al te zwaar aan - "Blaffende honden bijten niet" - en ziet ze de kritiek vooral als een ereteken.
"Ik heb de regels van het spel veranderd. Dat is een van de meest belangrijke dingen die kunst kan betekenen: een manier om de samenleving te veranderen. Kunst kan een spiegel zijn, die je confronteert met de problemen waarover je niet wilt spreken. Ik heb een stuk uit de dam van de traditie geslagen."
Het MOOOV-filmfestival loopt tot 2 mei op verschillende locaties in Vlaanderen.