Ook niet-dodelijke wapens verwoesten levens

Traangas

Het is moeilijk om de voorbije dagen een beeld uit Egypte te zien zonder traangaswolken. Iedereen gaat ervan uit dat het 'huilwapen' de massa gewoon uit elkaar jaagt. Minder bekend is dat bij verkeerd gebruik een traangasgranaat dodelijk kan zijn.

In Caïro documenteerde mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) hoe traangasgranaten, die normaal hoog in de lucht moet worden afgeschoten, op schouderhoogte werden afgevuurd. Patronen ontploften in of nabij het gezicht van demonstranten. Minstens 3 van de 23 doden die op 22 november vielen in Caïro stikten door het traangas. Anderen werden gewond door het projectiel zelf.

Ook tijdens de ontruiming van een Occupy-kamp in de Californische haven van Oakland liep een voormalige US Marine, Scott Olsen, een schedelbreuk op door een traangaspatroon die vanop te korte afstand werd afgeschoten.

Pepperspray

Ontworpen om agressieve mensen in te tomen en agenten te beschermen werd pepperspray de voorbije weken in de VS enkele keren foutief ingezet tegen vreedzame manifestanten van de Occupy-beweging.

Zowel in New York als aan de Davis-universiteit in Californië, vorige week vrijdag, leidde het gebruik van pepperspray tot schorsing van de betrokken agenten. Talrijke mensen werden gewond, onder wie de 84-jarige Dorli Rainey tijdens een Occupy-protest in Seattle.

Rubberkogels

Zowel tegen de Occupy-betogers in de VS als de betogers op het Tahrirplein werden rubberkogels ingezet.

In Oakland vielen gewonden. Op 19 november werden bij alle gewonde betogers die verzorgd werden in het Kasr El Aini-hospitaal in Caïro kwetsuren vastgesteld die veroorzaakt werden door rubberkogels, onder meer aan de ogen. Betoger Ahmed Harara verloor op 19 november zijn tweede oog door een rubberkogel, nadat hij het eerste verloor op 28 januari (zie DM 21/11).

Wapenstok

In de volksmond ook wel de matrak genoemd. Dikwijls van kunststof, maar in sommige landen ook nog van harde houtsoorten gemaakt. Bedoeld als afschrikwekkende 'stok achter de deur', dikwijls misbruikt om massa's uit elkaar te slaan wat kan leiden tot bot- en schedelbreuken, of de dood.

De onafhankelijke Egyptische krant Al-Masry Al-Youm documenteerde op 20 november hoe militaire en oproerpolitie ongewapende betogers op het Tahrirplein uit elkaar jaagden met knuppels en stokken. Ook Spaanse indignados werden enkele maanden geleden met de wapenstok hardhandig aangepakt in Barcelona.

Bonenzak

In de VS bean bag rounds genoemd worden deze zakjes met 40 gram loden balletjes vanuit wapens afgevuurd. Tijdens hun vlucht van 70 tot 90 meter per seconde raken ze bij hun doel een oppervlakte van 6 vierkante centimeter.

Ze kunnen dodelijk zijn als ze op de borst of hoger worden gemikt, waarbij ribben in het hart terecht kunnen komen of het strottenhoofd kan worden verbrijzeld. Onlangs werden ze ingezet tegen studenten aan de UC Davis, gewapend met tentjes.

Geluidskanon

Ontwikkeld voor militair gebruik werd onlangs in New York het geluidskanon LRAD ingezet, dat pijnlijk hoge geluidsgolven veroorzaakt die permanente trommelvliesschade kunnen veroorzaken.

De NYPD verzekerde dat het wapen enkel maar gebruikt werd om hun boodschap zich te verspreiden helder en duidelijk te horen was in verschillende straten.

Tasers

Tasers zijn stroomstootwapens die een zware, elektrische schok door iemands lichaam jagen om ze tijdelijk te verlammen, maar hebben als nadeel dat mensen met zwakke gezondheid er een hartstilstand door kunnen krijgen. Voor hun gebruik uit zelfverdediging bestaan doorgaans strikte regels, die sommige regimes misbruiken.

Er doken deze week amateurbeelden op uit Egypte waarbij agenten taserwapens gebruikten om twee arrestanten te folteren. In Jemen gebruikte de politie eerder dit jaar tasers tegen vreedzame demonstranten.

Wat dicteert het internationaal recht?

Er bestaat een VN-gedragscode voor politieagenten. Die stelt glashelder dat "ordediensten geweld alleen mogen gebruiken als dat strikt noodzakelijk is en in de mate die vereist is voor de uitoefening van hun plicht", om burgers, openbare orde en zichzelf te dienen en te beschermen.

Geweld moet ook altijd getrapt worden gebruikt. De basisprincipes voor het gebruik van geweld en vuurwapens van de VN schrijven voor dat politieagenten "voor zover mogelijk, niet-gewelddadige middelen zullen toepassen vooraleer over te gaan tot geweld", en "geweld alleen mogen gebruiken als andere middelen ondoeltreffend zijn".

Bovenal moet, als het echt nodig is, geweld volgens het internationaal recht altijd 'proportioneel' worden gebruikt - in verhouding tot de weerstand van de tegenstrever dus. En daar is tijdens de veldslagen vandaag steeds minder sprake van. (MR)