Vrijheid, gelijkheid en prostitutie

"Deze wet is een aanslag op de vrijheid", zegt Sylvie, een prostituee van een jaar of vijftig die oogt als een moederlijke directiesecretaresse.

"Het aantal verkrachtingen zal enorm toenemen", zegt Nathalie, in een rood leren jack en zwarte minirok.

"Wat is dat nou voor argument? Mijn klanten zijn geen verkrachters", reageert Sylvie. "Wat mij vooral stoort, is dat wij worden afgeschilderd als slachtoffers. Ik ben geen slachtoffer. Ik heb de keuze voor dit werk gemaakt. Waarom zou ik geen zakelijke deal met een volwassen man mogen sluiten?"

De vrouwen staan op het trottoir in de Rue Blondel in Parijs, niet ver van Gare du Nord, in een libidoverlagend herfstweer. De weelderige Patricia heeft haar paraplu opgestoken. Op haar uitpuilende witte boezem staat kippevel. De zaken gaan niet al te best. De crisis, zeggen de vrouwen, en de moordende concurrentie van Afrikaanse en Aziatische vrouwen die meer doen voor minder geld.

Straks is het helemaal afgelopen met de prostitutie, als het aan de Franse politiek ligt. Waarschijnlijk zal de Assemblée Nationale deze week instemmen met een nieuwe wet die een betrapte hoerenloper 1.500 euro boete geeft, een bedrag dat verdubbeld wordt bij recidive. Dat zal de heren afschrikken, redeneren de socialistische initiatiefneemsters. En zonder klanten ook geen hoeren.

Zakelijke transactie

Frankrijk was van oudsher het land van de courtisanes en demi-mondaines, ook wel grandes horizontales genoemd. Maar in 1946 sloot het alle bordelen. De Fransen verlangden in alle opzichten naar zuivering, en souteneurs en prostituees hadden opzichtig met de Duitsers geheuld. Bovendien was de sluiting van de bordelen een populair punt bij vrouwen, die voor het eerst kiesrecht hadden.

De prostitutie is echter allerminst verdwenen. Rond het metrostation Strasbourg-Saint-Denis - en niet alleen daar - wemelt het van vrouwen van over de hele wereld, die langs de winkelpuien naar klanten staan te lonken. Précilia is een blondine in minirok, laarzen en lange leren jas. Als je haar diensten wil inhuren, neemt ze je mee naar een steegje, waar de mannen schichtig voorbijschieten, de kraag hoog opgestoken. Daar ligt haar peeskamertje, waar het rode licht de gouden lovers aan de muur doet schitteren. "Ik kan hier rustig en veilig werken", zegt ze. "Ik heb goede contacten met de politie en de gezondheidsdienst." Ze vreest echter de gevolgen van de nieuwe wet. "Veel van mijn klanten zijn getrouwd. Het proces-verbaal wordt naar hun huis gestuurd. Mijn omzet is het laatste jaar al met 80 procent gedaald. De mannen zijn nu al bang, al is de wet nog niet van kracht."

De wet is vooral bedoeld om vrouwenhandel te bestrijden. Maar het maatschappelijk debat spitste zich al snel toe op de individuele vrijheid. Sterren als Catherine Deneuve en Charles Aznavour namen het op voor de hoer en de hoerenloper. Waarom mogen twee volwassenen geen zakelijke transactie sluiten die de een geld en de ander troost biedt?

In Le Monde vlogen twee vrouwelijke filosofen elkaar op hoog niveau in de haren. Vrouwenhandel moet uiteraard fel bestreden worden, zei Elisabeth Badinter, maar er zijn ook onafhankelijke prostituees die hun werk uit vrije wil doen. "Hen verbieden te doen wat ze willen met hun lichaam betekent dat we terugkomen op een van de verworvenheden van het feminisme: de vrije beschikking van de vrouw over haar lichaam", aldus Badinter.

Maar wat is vrij? "De vrijheid om je te laten gebruiken is een contradictio in terminis", stelde Sylviane Agacinski. Prostituees vernederen zichzelf uit geldgebrek of door psychische problemen. Velen zijn mishandeld, misbruikt of anderszins gekneusd door het leven. Hoe dan ook: een evenwichtig mens prostitueert zich niet, evenmin als hij zichzelf als slaaf verkoopt. Daarom mag de staat zijn burgers dwingen om werkelijk vrij te zijn, vinden Agacinski en haar medestanders. "Maar zo maak je van de prostituee het enige menselijke wezen dat geen recht van spreken heeft", wierp Badinter tegen. Ook voor arme vrouwen is prostitutie een keuze: "Niet alle vrouwen die geld nodig hebben, prostitueren zich."

Précilia: "Ik had graag iets artistieks gedaan, zangeres bijvoorbeeld, maar dat is nooit gelukt. Dit is mijn manier om bemind te worden. Ik ben een leeuwin. Leeuwinnen geven veel. Daarom heb ik de kop van een leeuwin op mijn geslachtsdeel laten tatoeëren."

Slavernij

Zie je wel, zullen prostitutiebestrijders zeggen, vrouwen als Précilia hebben een pathologische behoefte aan bevestiging. "Dat is onzin", zegt Précilia. "Het is iets dat altijd al in mijn hoofd zat. Ik doe dit al vanaf mijn 17de. Ik rook niet, ik drink niet, ik heb geen psychische problemen. Ik hou van dit werk."

Het Franse prostitutiedebat wordt gedomineerd door morele idealen. De voorstanders van de nieuwe wet zien zich als erfgenamen van de Franse Revolutie. Dankzij de idealen van de revolutie werd de slavernij afgeschaft, nu de prostitutie nog. Prostitutie is een archaïsche vorm van onderwerping van arme vrouwen aan mannen met geld.

In deze discussie spelen praktische argumenten een ondergeschikte rol. Daarom maken de vrouwen in de Rue Blondel zich voorlopig niet al te druk over de nieuwe wet. Wat er ook precies gebeurt, zeggen ze, één ding is zeker: de mannen zullen blijven komen. Vanessa: "Er is maar één manier om prostitutie uit te bannen: alle mannen castreren."