Sp.a en CD&V voelen zich allebei bedrogen
Dat CD&V zonder sp.a zou gaan onderhandelen met N-VA stond al een maand in de sterren geschreven. Maar in plaats van een echtscheiding tussen CD&V en sp.a werd het een vechtscheiding, zo toont de reconstructie van de laatste dagen van wijlen de Stadslijst.
Wilt u überhaupt wel een coalitie vormen met de Stadslijst?" De vraag van Robert Voorhamme, onderhandelaar voor sp.a, verrast Bart De Wever. Het is vrijdag 9 november en de formateur heeft de delegatie van de Stadslijst, Voorhamme en Marc Van Peel (CD&V), op bezoek. "Mag ik daar even over nadenken?", vraagt De Wever. "Na het weekend praten we dan opnieuw."
Dat gesprek komt er op dinsdagmiddag. Bart De Wever heeft zonet aan de pers laten weten dat hij "in alle nederigheid aan de Stadslijst de vraag zal stellen of het mogelijk is om met een van de componenten afzonderlijk verder te onderhandelen". Marc Van Peel (CD&V) is verhinderd, hij brengt samen met zijn partijgenote en Vlaams minister Hilde Crevits een bezoek aan de sluis aan het Deurganckdok, en zal pas helemaal aan het einde van het onderhoud binnenkomen. Tegen die tijd heeft Voorhamme de Antwerpse formateur al lang geantwoord dat hij niet alleen kan beslissen. Wil CD&V mee besturen, dan hebben de schepenen in spe daarvoor namelijk de handtekening van minstens vier socialisten nodig. Een sp.a-partijbureau later op de avond zal zich daarover positief uitspreken.
De Wever heeft wel een antwoord voor Voorhamme op diens vraag van vier dagen eerder. "Het is niet de bedoeling om met de socialisten een meerderheid te vormen", zegt De Wever. "Ons doel is altijd geweest om een coalitie zonder sp.a te sluiten, de nota is ook met die intentie opgesteld." Voorhamme beseft onmiddellijk dat het nu echt over en out is. De Stadslijst heeft 'de facto' opgehouden te bestaan.
Helemaal onverwacht komt die conclusie voor Voorhamme niet. Vrijdagavond, enkele uren na het onderhoud van de Stadslijst met De Wever, krijgt hij het interview met zijn collega Van Peel onder ogen dat Gazet Van Antwerpen zal publiceren in haar weekendkrant. Daarin verklaart de CD&V'er dat hij weliswaar verkiest om samen met de Stadslijst te besturen, maar zijn kartelpartner niet zal volgen naar de oppositie. "Je weet toch wat er nu zal gebeuren? Dit is een self-fulfilling prophecy", verzucht de socialist. In zijn ogen legt Van Peel de bal klaar, De Wever hoeft hem alleen nog binnen te trappen.
Hoewel op de verkiezingsavond de angst al in socialistische rangen sloop dat de christendemocratische bruid uiteindelijk niet zo trouw zou blijken als ze beloofd had, leefde tot dan toe de overtuiging bij de onderhandelaars dat ze loyaal samenwerkten. Maar hoe langer het duurt, hoe moeilijker CD&V het krijgt. Door de druk die N-VA uitoefent, zowel achter de schermen als in de media, en niet in het minst door de druk die de nationale partijtop uitoefent. Het interview met Van Peel moet (ook) in dat licht gezien worden. Voor Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) is het ondenkbaar dat er wordt afgeweken van het BAM-tracé, wat de groenen per se willen. En aan die groenen hebben de socialisten hun lot vastgeklonken. Voor de partijtop in het geheel is het ook een veel aanlokkelijker idee dat CD&V mee bestuurt. Bovendien: met de Stadslijst valt er wellicht slechts een schepen te rapen, zonder moeten de mandaten onder minder mensen verdeeld worden en zijn dat er ongetwijfeld minstens twee.
Toch tracht Marc Van Peel maandagavond tijdens een gesprek onder vier ogen Bart De Wever er nog eens van te overtuigen dat een coalitie met de Stadslijst de beste keuze is. Sp.a is er zich van bewust dat er een opening gemaakt moet worden als men ooit vooruitgang wil boeken en is bereid om het axioma dat er niet onderhandeld kan worden zonder Groen bespreekbaar te maken. De Wever heeft geen oren naar de argumenten van Van Peel.
Ondertussen groeit de ergernis bij sp.a over CD&V. Maandagavond vergadert de fractie, met slechts één gespreksonderwerp: de interviews van Van Peel. Wanneer Van Peel dinsdag verklaart dat 'de socialisten het uitgemaakt hebben', is het hek helemaal van de dam. "Het gedrag van CD&V is absoluut verwerpelijk", luidt het bij sp.a. "Van Peel heeft onze samenwerking zelf opgezegd door in het weekend interviews te geven. Wie blaast er dan iets op?"
Bij CD&V worden de schouders opgehaald. "Als er iemand bedrogen is, dan zullen wij het wel zijn. We werden zelfs bedrogen waar we bijstonden. Nauwelijks drie dagen na de verkiezingen werd ons huwelijk een ménage à trois. Wij hebben die groenen er nooit bij gewild en dat hebben we altijd duidelijk gezegd. En ja, blijkbaar dacht sp.a echt dat wij hen zouden volgen naar de oppositie. Maar eerlijk: binnen een koppel gaat dat toch ook niet zo? Het is toch niet omdat de ene partner zelfmoord pleegt, dat de andere dat ook moet doen?"