Barroso onder vuur om contact met tabakslobby
Brengt de val van oud-EU-commissaris John Dalli nu ook commissievoorzitter Barroso in de problemen? Het Europees Parlement eiste gisteren diepgravend onderzoek naar omstreden ontmoetingen tussen Barroso's topambtenaren met tabakslobbyisten.
De Maltese eurocommissaris John Dalli werd op 16 oktober vorig jaar door Barroso op staande voet ontslagen na een klacht in mei van de Zweedse tabaksfabrikant Swedish Match (in handen van Philip Morris) dat zij benaderd werden door een tussenpersoon die in Dalli's naam 60 miljoen euro smeergeld eiste om de nieuwe tabaksrichtlijn in hun voordeel te beïnvloeden. Een vooralsnog geheim onderzoek van antifraudedienst OLAF verzamelde vervolgens de bewijslast. Maar Dalli weigerde bij Barroso zijn ontslag te tekenen omdat hij de zware beschuldigingen ontkent. Bovendien voert hij aan slachtoffer te zijn van een beschadigingsoperatie. Doel: de invoering van een strengere tabaksrichtlijn vertragen.
De pot en de ketel
Wel kon Dalli niet weerleggen dat hij minstens één ontmoeting met een tabakslobbyiste niet rapporteerde. Dat was volgens de Commissie een duidelijke schending van zijn Gedragscode en ook van de Conventie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO), die contacten tussen tabaksindustrie en beleidsmakers streng reglementeert. Onder meer transparantie van alle ontmoetingen met tabakslobbyisten is volgens deze 'FCTC'-regels verplicht.
Vandaag blijkt echter dat de pot de ketel verwijt zwart te zien: ook topmedewerkers van Barroso zelf blijken geheime ontmoetingen te hebben gehad met de tabaksindustrie, zo klaagden Europarlements-leden Bart Staes en José Bové (Groenen) gisteren aan. Bové: "In de maanden voorafgaand aan het ontslag van Dalli waren er minstens zes contacten tussen de tabaksindustrie en de Commissie-top die niet werden gerapporteerd. Ook die contacten zijn in strijd zijn met de WGO-regels."
Drie contacten vonden plaats tussen tabakslobbyisten en het secretariaat-generaal van de Commissie (SGC), onder leiding van de hoogste ambtenaar, Catherine Day. Drie andere ontmoetingen vonden plaats tussen de tabaksindustrie en het kabinet Barroso (zie ook kader). Bové: "Men moet consequent zijn. Als Dalli al moest aftreden voor het overtreden van WGO-regels moeten andere verantwoordelijken dat ook doen."
De Groenen eisen de oprichting van een speciale commissie die in het EP de banden tussen lobbyisten en de Commissie onderzoekt. Staes: "In deze zaak ontbrak tot dusver een grondig publiek debat. Wij stellen in de EP-commissie budgetcontrole al sinds oktober vragen maar merken dat er telkens hindernissen worden opgeworpen. Op 150 gedetailleerde vragen die eind vorig jaar werden gesteld aan de Commissie over de ontmoetingen met de tabaksindustrie kwam een nietszeggend antwoord. Op meer dan 50 vragen die gesteld werden aan Swedish Match kwam géén antwoord. Ongehoord. Een speciale commissie zou een mandaat moeten krijgen met volwaardig inzage- en verhoorrecht om na te gaan hoe de contacten tussen de tabaksindustrie en de Commissie konden ontsporen."
Telefoontaps
De Groenen hopen vandaag van de andere EP-fractievoorzitters steun te krijgen voor hun voorstel. De grootste fractie, de conservatieve EVP, sluit zich grotendeels aan bij hun inhoudelijke vragen maar verkiest een andere werkwijze. Inge Grässle, EVP-groepscoördinator in de EP-commissie budgetcontrole: "Het is tijd dat alles boven water komt zodat we ons als EP een oordeel kunnen vormen. Ik begrijp de vraag om een commissie maar vrees dat er tijd verloren kan gaan met de samenstelling. We moeten nu antwoorden afdwingen."
Topprioriteit is volgens Grässle inzage te krijgen in het rapport van het onafhankelijke Toezichts-comité op OLAF dat onregelmatigheden zou hebben gevonden in het onderzoek van de antifraudedienst naar Dalli.
"Tabakslobbyisten zouden illegaal telefoons hebben afgeluisterd. OLAF zou daarvan op de hoogte zijn geweest of er zelfs aan hebben meegewerkt. Daar moeten we snel opheldering over krijgen, tijdens onze zitting in Straatsburg volgende week", zegt ze. "Ook moet er voor ons een moment komen waarop José Manuel Barroso gemotiveerd uitleg verschaft aan het EP over de reikwijdte van de contacten tussen zijn kabinet en de tabakslobby."
Staes en Bové stellen dat de tabaksindustrie er dankzij intensief lobbyen bij Barroso's diensten in slaagde sinds 2010 de invoering te vertragen van de nieuwe, strengere Tabaksrichtlijn. Zo stelde Barroso's topambtenaar Day tot twee keer toe cruciaal overleg over de Tabaksrichtlijn uit. De nieuwe richtlijn werd in december dan toch voorgesteld door Dalli's opvolger, met strengere verpakkingsregels voor sigaretten. Alleen, door het trage Europese wetgevende proces dreigt de richtlijn niet goedgekeurd te raken voor de volgende EP-verkiezingen in 2014. Als er gewacht moet worden op een volgende legislatuur kan het nog jaren te duren voor er strengere gezondheidsregels komen. En dat is volgens de Groenen precies waar de tabaksindustrie voor lobbyde.