Jazz voor de toekomst

Kamasi Washington is een geschenk voor de jazzwereld: hij is sinds Miles Davis misschien wel de eerste om het genre te overstijgen, popinvloeden te omarmen en ook niet-liefhebbers in te pakken. Terwijl zijn brothers and sisters in hun jeugdjaren stuk voor stuk richting hiphop uitwaaierden, greep hij naar de saxofoon. Washington kun je zien als de andere zijde van de munt waarop ook Kendrick Lamar staat afgebeeld: gebruikte Lamar de retoriek en de stijl van de zwarte funk- en soulgoeroes uit de sixties en seventies om zijn To Pimp a Butterfly extra cachet te geven, dan smokkelt Kamasi dezelfde ingrediënten binnen in de jazz. Niet toevallig werkten de twee al samen; zij zijn niet de enige, maar wel de meest prominente exponenten van een zwarte beweging die parallellen ziet tussen de rassenrellen van de jaren 60 en het opflakkerende racisme van nu. In hun boodschap halen ze Martin Luther King Jr. en vooral Malcolm X aan, in hun muziek knipogen ze richting Sly and the Family Stone en John Coltrane.

Washington: "De jaren 60 verschillen niet zo gek van nu. We zitten in een periode van verandering: voor het eerst sinds de sixties zijn er weer veel mensen die van de wereld een betere plek willen maken. Ik zie de vergelijking als iets positiefs: ik denk niet aan de slechte dingen die gebeuren, maar aan de goeie harten die een verschil willen maken."

Jongeren inspireren

Nochtans kwamen na de sixties en de droom van een betere wereld, de seventies en het uiteenspatten van die droom. "Exact hetzelfde als toen is het natuurlijk ook niet. De burgerrechtenbeweging was een geweldig, inspirerend iets, maar men heeft toen de klus niet afgemaakt; men heeft de deur niet gesloten voor onrechtvaardigheid, maar eerder het licht uitgedaan. Het is aan ons om alle misstanden terug in de spotlight te stellen - met het internet is het gemakkelijk om onrecht zwart op wit aan te tonen en miljoenen mensen te bereiken - en om uiteindelijk die deur toe te doen. Daar geloof ik sterk in."

Washingtons positiviteit is des te opvallender omdat hij, net als Kendrick Lamar, opgroeide in Compton, waar tijdens zijn jeugd even de hel losbarstte tijdens de fameuze rellen van Los Angeles. "South Central was a tough place. Als jonge Afro-Amerikaan was er enorm veel druk om te voldoen aan het negatieve stereotype van de gangster. Dat was waar mijn leven naartoe ging toen ik acht, negen jaar was: I wanted to be bad, omdat dat het enige was dat ik kende. Op dat moment heeft de muziek mijn leven gered. Mijn neef gaf me een mixtape met muziek van Lee Morgan en Art Blakey. Dat is het kantelpunt geweest."

"Toen - we spreken de late jaren 80 - kwamen er twintigers en dertigers op onze school muziek spelen om de jongeren een alternatief te tonen voor het geïdealiseerde gangsterleven." Het belangrijkste dat Washington meekreeg in dat socialehulpprogramma was de verplichte lectuur: de autobiografie van Malcolm X. "Een verzameling van ideeën en gedachten die nu nog altijd relevant zijn; Malcolm X was een groot denker. Dat boek veranderde mijn zelfbeeld volledig. Sindsdien probeer ik te zijn zoals de muzikanten op school: hopelijk kan ik jongeren met muziek inspireren tot een alternatief, want ik weet hoe het is om op te groeien in een foute omgeving."

Zodra hij zichzelf niet meer zag als gangster in spe, en wel als artiest, was het leven in South Central plots zo slecht niet meer: "Er was een bloeiende cultuurscene, met niet alleen muziek maar ook dans, poëzie en comedy. Daarvoor was ik me daar gewoon niet van bewust. Die buurt was veel meer dan drugs en geweld; de meeste mensen waren net heel cool, bezig met geschiedenis en kunst." Washington leefde naar eigen zeggen plots op een ander bestaansniveau, en ook in zijn muziek vind je die verhoogde gevoeligheid - voor schoonheid, voor onrecht - terug.

Onvoorspelbaar

Recapitulerend: muzikale invloeden van overal, een kennis van geschiedenis, een spirituele én politieke inslag... Maakt Washington muziek die vijftig jaar Afro-Amerikaanse cultuur samenvat? "Misschien wel. (lacht) Maar nog meer gaat het allemaal over mijn leven, de indrukken die ik heb opgedaan en de reis die ik heb afgelegd. En om gewoon: het spelen van muziek." Op de vraag wat hij in de AB gaat doen - hij speelt er een vroege en een late show, zoals in de echte jazzclubs van New York en L.A. - kan hij nog niet antwoorden: "Ik wissel graag af tussen genres, tussen vaste composities en improvisaties. Mijn shows zijn onvoorspelbare combinaties. Ik zie wel, maar ik heb er zin in."

Kamasi Washington speelt vanavond in de AB, Brussel (uitverkocht)