Magritte Museum lokt 580.000 bezoekers in vijftien maanden

Topwerk uit MoMA in New York is vier maanden te gast in Brussels museum

Het Magritte Museum, dat ook een omvangrijk archief bezit van en over de Belgische surrealistische schilder, wil voorts het wetenschappelijk onderzoek naar René Magritte (1898-1967) stimuleren. Uit de samenwerking met Belgische universiteiten zullen jaarlijks twee dossiertentoonstellingen gepuurd worden. Vanaf volgend jaar wordt aan de Franstalige universiteit ULB ook een Magritte-leerstoel opgericht.

Met 580.000 bezoekers gespreid over vijftien maanden, zit het Magritte Museum zowat aan zijn limiet. Er wordt dan ook aan bezoekers gevraagd vooraf online te reserveren, anders kan de toegang niet gegarandeerd worden. Als het museum wil groeien, zal dat alleen kunnen door een uitbreiding van de openingstijden. Maar bij het museum wil men in de eerste plaats het succes handhaven. Daarvoor wil men ervoor zorgen dat bezoekers terugkomen en dat kan alleen als er vaak nieuwe bruiklenen en tentoonstellingen te zien zijn en de permanente collectie regelmatig aangepast wordt.

Door de samenwerking met de Menil Foundation in Houston (VS), een museum met een uitzonderlijk bestand van werken en documenten van Magritte, hangen er nu twee werken die hier nog nooit te zien waren: De luisterkamer (1952) en De verrekijker (1963). Net werden daar twee werken aan toegevoegd uit Belgisch particulier bezit: L’Explication (1952) en La Salle d’Armes (1926) zijn een jaar lang in bruikleen gegeven.

Vanaf volgende maand komen daar nog drie werken van Magritte bij, afkomstig uit het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen: het gaat onder meer om de sculptuur Madame Récamier (1967) en het schilderij Zestien september (1956). De werken zullen enkele jaren in Brussel blijven tot het Antwerpse museum, na een grondige renovatie, zijn deuren weer opent.

Dé blikvanger nu is een topwerk dat het Museum of Modern Art in New York vier maanden uitleent: De bedreigde moordenaar, een werk op groot formaat, dat geconfronteerd wordt met De geheimzinnige speler. Magritte schilderde de werken, die beschouwd worden als van zijn belangrijkste, in 1927. Ze waren bedoeld als een tweeluik en werden gemaakt voor de tentoonstelling die in april 1927 openging in de Brusselse galerie Le Centaure .

De bedreigde moordenaar is een bijzonder filmisch werk, boordevol bevreemding, dreiging en suspens. Magritte baseerde zich voor dit schilderij op een gedicht van zijn vriend Paul Nougé en op een film uit 1913 over het destijds zeer populaire Fantomas-personage. Het schilderij ademt rust en spanning: er is (vermoedelijk) een moord gepleegd maar de (mogelijke) dader staat rustig naar muziek te luisteren. Onzichtbaar voor hem - maar niet voor de toeschouwer - staan twee mannen klaar om hem te overrompelen. Er zit nogal wat Freudiaanse (fallus)symboliek in het werk: een van de mannen heeft een knuppel vast, terwijl door het open raam een vreemdsoortige berg te zien is.

Ook in de tegenhanger De geheimzinnige speler heeft een man een knuppel vast en is er een gemutileerde vrouw te zien. Maar voorts hebben de werken vooral hun droomkarakter gemeen. Het museum biedt een gratis folder aan over de tijdelijke bruikleen, maar helaas is de tekst in omslachtig en houterig Nederlands gesteld.

Het Magritte Museum wil voorts regelmatig tentoonstellingen brengen die gebaseerd zijn op nieuw onderzoek naar de schilder. De bedoeling is om twee keer per jaar die bevindingen te presenteren. Lente 2011 zou er een dossiertentoonstelling plaatsvinden over het citaat bij Magritte. In de herfst van dat jaar zou de relatie tussen Magritte en Breton aan bod komen. Ten slotte wordt vanaf volgend jaar aan de Université Libre de Bruxelles een Leerstoel René Magritte opgericht, waar binnen- en buitenlandse specialisten komen spreken over Magritte, zijn oeuvre en nieuwe onderzoeksresultaten.