Matteo Renzi, sloper van Romeinse heilige huisjes
Ze noemen hem de 'Italiaanse Tony Blair', of 'Berlusconi light'. Zelf noemt hij zich liefst 'de sloper'. Matteo Renzi, op zijn 39ste op weg om de jongste Italiaanse premier ooit te worden, wil met een paars hervormingsbeleid een beeldenstorm veroorzaken in de Romeinse politiek.
De gedoodverfde nieuwe Italiaanse premier Matteo Renzi (39) wipte deze week met succes zijn voorganger Enrico Letta (47) uit het zadel na een interne krachtmeting binnen hun Democratische Partij (PD). Renzi werd gisterenavond door president Giorgio Napolitano tot formateur benoemd. Hij zal dit weekend proberen de huidige coalitie met de centrum-rechtse Burgerkeuze (NCD) van ex-premier Mario Monti en een kleine christendemocratische fractie voort te zetten.
De ambitieuze burgemeester van Firenze wou al bij de verkiezingen in 2013 kandidaat-premier zijn van de PD maar verloor de voorverkiezingen. Zijn triomf volgde afgelopen december toen de PD-leden hem met bijna 70 procent van de stemmen tot nieuwe partijleider kozen. Daarop begon Renzi regeringsleider Letta met kritiek te bestoken.
Renzi behoort tot de rechtervleugel van de PD. Hij komt er openlijk voor uit dat hij korte metten wil maken met linkse kopstukken zoals Letta, die volgens hem nog te veel vasthouden aan de oude ideeën en methodes van de Italiaanse Communistische Partij (PCI), die in de PD opging. Renzi wil op grote schaal liberaliseren, en is daarom kop van Jut bij de vakbonden. Daarom wordt hij wel eens vergeleken met de voormalige Britse premier Tony Blair (1997-2007), die met New Labour een paars beleid voerde - een derde weg waarbij hij sociaaldemocratische en (neo-)liberale ideologie met elkaar verzoende.
Renzi's uitdaging is daarom niet alleen een stabiele coalitie op de been brengen maar ook om zijn partij bij elkaar te houden. Zijn linkervleugel bekijkt hem met argusogen. In de voorbije jaren verweten ze hem al geen afstand te houden tot Silvio Berlusconi. In 2010 zocht Renzi de omstreden centrum-rechtse leider op in zijn villa bij Milaan. Renzi nodigde eind vorig jaar nog eens Il Cavaliere uit op het PD-hoofdkwartier in Rome om een akkoord te sluiten over de nieuwe kieswet, tot verontwaardiging van veel partijleden. De mediamagnaat was toen al na een veroordeling vorig jaar uit het parlement gezet. Dat leverde Renzi sindsdien de bijnaam 'Berlusconi light' op.
Renzi zelf houdt meer van de bijnaam 'il Rottamatore' - 'de sloper' - omdat hij rotsvast gelooft dat je soms heilige huisjes moet afbreken om vooruitgang te maken. Italië moet volgens hem af van zowel linkse als rechtse apparatsjiks en achterkamerakkoordjes die de politiek sinds WOII verzieken.
Renzi maakt van transparante politiek al een punt sinds hij na zijn rechtenstudies in de politiek ging. In 1999 werd de voormalige katholieke scoutsleider voorzitter van de christendemocratische PPI in de provincie Firenze. Vanaf 2004 deed hij zijn eerste bestuurlijke ervaring op, als gouverneur. Vijf jaar later werd hij met bijna 60 procent van de stemmen als 34-jarige gekozen tot burgemeester van Firenze, naast Italiës achtste grootste stad ook globale toeristische trekpleister dankzij de kunstpatrimonia van de Medici.
Machiavelli
Renzi voerde er het credo 'virtù' - politieke daadkracht in belang van de staat - van zijn beroemde Florentijnse stadsgenoot Niccolò Machiavelli (1469 - 1527) hoog in het vaandel. Met succes. Volgens een opiniepeiling van zakenkrant Il Sole 24 Ore was hij in 2010 de populairste burgemeester van het land.
Gepokt en gemazeld in het marketingbedrijf van zijn familie, CHIL, een drijvende kracht achter de stadskrant La Nazione, cultiveert Renzi zorgvuldig zijn imago. Hij rijdt rond in een Smart-autootje, om sympathie te tonen met de Romeinen die gedwongen worden kleinere wagens te kopen om het parkeerprobleem in de hoofdstad te ontwijken.
Ook personal branding is hem niet vreemd. Renzi's campagnestrategen verkochten zelfs iPhone-hoesjes met zijn naam erop. Soms laat hij zich lopend fotograferen, ook als deelnemer aan marathons, soms op de fiets in zijn stad, of met zijn klassieke lederen vest. Het blad Chi kreeg hem vorig jaar zover om op hun cover te poseren als Fonzie uit de Amerikaanse soap Happy Days. "Het is mijn plicht om als politicus direct en niet elitair te zijn", zegt hij over zijn persoonlijke stijl, die hij als 'radicale chic' omschrijft.
Zwaar hervormen
Om zijn volk echt gelukkige dagen te brengen, zal Renzi de economie nieuw leven moeten inblazen. Hij begint met een briesje in de zeilen. Net gisteren werd bekend dat de Italiaanse economie in het vierde kwartaal van vorig jaar een groei van 0,1 procent realiseerde. Voor het eerst in twee jaar kruipt Italië zo uit de recessie, maar de werkloosheid scheert met 12,5 procent nog steeds hoge toppen, dagelijks gaan nog steeds vijftig kmo's failliet en de staatsschuld bedraagt nu al twee biljoen euro.
Met bijna twee derden van het Italiaanse parlement al in handen van populisten - Berlusconi's vernieuwde Forza Italia en de partij van komiek Beppe Grillo - zal Renzi snel vertrouwenwekkende structurele hervormingen moeten doorvoeren om de kapitaalvlucht te stoppen en investeerders terug naar de derde grootste economie van de eurozone te lokken. Onder meer de bureaucratie en belastingdruk voor ondernemingen moet worden gesloopt. Om financiële speculatie tegen Italiaans schuldpapier en de eenheidsmunt tegen te gaan, moet Renzi dan ook zo snel mogelijk zijn nieuwe regering voorstellen.