'Geef uw kinderen vooral niet te veel complimentjes'

Dat Ouders opgelet!géén typisch opvoedingsboek is, steekt Ashley Merryman van wal. "Die grossieren in richtlijnen en advies, zonder ouders uit te leggen waaróm. Wat wij geven is een hoop onderzoeken in de neurowetenschappen, de sociologie, de psychologie, zonder daar per se voorschriften aan te koppelen. Maar de vraag is uiteindelijk wel: naar wie luister je?"

Opmerkelijk alvast is dat de resultaten van die onderzoeken veelal ingaan tegen wat ouders als voor de hand liggend beschouwen. "Omdat het idee van ouderlijke intuïtie totaal overroepen is", countert Merryman. "Instinct, dat is de drang om je kind te beschermen en te verzorgen. Maar de manier waarop, dat is aangeleerd. Door je eigen ouders, door je vrienden met kinderen, door wat je leest."

Het markantste voorbeeld is die drang van ouders om hun kinderen te overladen met complimenten, omdat dat goed zou zijn voor hun hun zelfvertrouwen. Totaal contraproductief, zegt u.

Ashley Merryman: "We willen kinderen zelfvertrouwen geven, in de hoop dat ze zichzelf goed vinden en niet bang zijn van nieuwe dingen. Fout, zegt de wetenschap. Want uiteindelijk denken kinderen dat ze zo goed zijn dat ze toch niet moeten proberen of verbeteren. Inspanningen, dat is voor wie niet goed genoeg is. Niet zo onlogisch, toch?

"Bovendien, in plaats van onverschrokken de wereld tegemoet te treden, hebben kinderen de neiging om net het makkelijkste boek te kiezen, of de simpelste test. Want wat als het mislukt? Dat gejubel over hun intelligentie voelt net aan als een norm waaraan ze moeten voldoen, en ze gaan geen risico's lopen. Je ziet het duidelijk bij echt getalenteerde, intelligente kinderen. Die zijn als de dood om dat etiket te verliezen, en als ze eens mislukken, leidt dat tot een hoop drama, omdat het een aanslag is op hun wezen, op wie ze zijn. Van constante jubelberichten over hun genialiteit maak je van falen ook zoiets vreselijks dat er zelfs niet over gesproken kan worden. Terwijl ze vroeg of laat toch op hun bek gaan, al is het binnen dertig jaar."

U waarschuwt dat we onze kinderen zo opvoeden tot narcistische persoonlijkheden.

"Uit tal van onderzoeken blijkt dat universiteitsstudenten meer narcistisch zijn dan twintig, dertig jaar geleden. Van onderwijzers hoor ik dat ze hogere punten geven om zagende ouders te vermijden. In de krant las ik dan weer dat er inmiddels bedrijven zijn die geschenkbonnen geven als hun jonge werknemers op tijd komen. Really?

"De jonge generatie heeft twintig jaar lang lof gekregen voor alles wat ze doet, waardoor ze danig gechoqueerd is wanneer ze de echte wereld instapt. Zeker in het huidige economische klimaat, waar de jobs niet voor het rapen liggen. Daar maak ik me echt zorgen om, ik geloof dat het zoveel beter is om eerlijk te zijn."

Dus toch niet al te veel schouderklopjes geven?

"Als mijn kinderen vroeger een tekening maakten, dan riep ik wel eens luid dat ze echte artiesten waren. Wat natuurlijk een leugen is, ze kunnen amper een potlood vasthouden. Nu prijs ik hen omdat ze veel kleuren gebruiken en ik daar van hou, en dat ze niet op de tafel getekend hebben, maar op het blad. Focus op wat ze doen, niet op wie ze zijn. 'Wat heb je goed gestudeerd', in plaats van 'wat ben je slim'. Zo geef je kinderen ook controle, ze leren waarom ze succesvol zijn. In plaats van te berusten op een talent dat je wel of niet hebt, leren ze wat ze moeten doen om bij de volgende toets weer goed te scoren.

"En niet dat je grof moet zijn, maar het is heus niet erg om te zeggen dat dat opstel toch niet het beste is dat ze ooit geschreven hebben.

"Ik herinner me trouwens nog goed dat een jongen geen afspraakje met me wou, en mijn moeder zei dat hij geen idee had wat hij miste, dat ik fantastisch was. Denk je dat ik de volgende keer opnieuw ging uithuilen bij mijn moeder? Kinderen hebben je heus wel door als je onzin verkoopt. Aan goede raad à la 'misschien moet je hem geen 80 sms'jes per uur sturen', daar heb je tenminste wat aan."

Nog zo'n opmerkelijke: ruzies met pubers zijn net heel gezond. Hoe zit dat?

"Denk aan het alternatief: voor een puber is het veel gemakkelijk om naar die fuif te gaan, zonder gedoe. Dat uw tiener blijft ruziën is net een teken van respect, hij geeft om uw mening en vertelt op die manier waarmee hij bezig is, terwijl hij eigenlijk het risico loopt om thuis te moeten blijven.

"Moeders, zo weten we uit onderzoek, worden diep ongelukkig van die ruzies. Maar hun dochters vinden gekibbel net goed voor de relatie, het is het moment waarop ze beiden vertellen wat ze denken. Als je je kind occasioneel laat winnen, tenminste. Dat maakt je niet zwak, wel redelijk. En het geeft je zoon het gevoel dat je luistert. Wie altijd nee zegt, krijgt niets meer te horen.

"Mijn beste advies aan ouders van tieners? Don't freak out. Echt. Pubers testen hun ouders, screenen hun respons. Als ouders helemaal flippen over een slechte toets, dan zullen ze nooit te weten komen vanwaar die kras in de auto komt. Sommige ouders durven beweren dat hun kinderen wel bij hen zullen komen als ze echt in de rats zitten, maar dat is onzin. Je kinderen komen naar jou met hun kleine accidentjes, om te testen of je de grote problemen wel aankan."

Ouders opgelet!, Ashley Merryman en Po Bronson, uitgegeven door EPO.