Ongewone legeractie redt leven jonge hartpatiënte

Terwijl televisiekijkend Vlaanderen zaterdag de tv-première van de Windkracht 10-film kreeg voorgeschoteld, had de echte Sea King-crew er net een levensreddende missie op zitten. Het 40ste smaldeel in Koksijde werd op kerstdag, even voor middernacht, gecontacteerd om te assisteren bij het transport van een menselijk hart.De situatie van een jonge hartpatiënte, (ter bescherming van de identiteit vermelden we haar leeftijd niet, noch de precieze herkomst van het hart, nvdr) in het Universitair Ziekenhuis van Gent was enkele dagen voordien plots erg verslechterd. De dokters konden het hart mechanisch ondersteunen of een harttransplantatie uitvoeren. Daarvoor werd de patiënte op een hoogdringendheidslijst voor orgaantransplantaties gezet. Aangezien het nog om een kind ging, was het niet evident om snel een bruikbaar hart te vinden. De wachtlijst voor een donorhart de laatste twee jaar drie keer langer geworden. Op kerstdag kreeg het chirurgenteam van het UZ Gent het nieuws dat er in een buurland een donor gevonden was. Daarop startte een race tegen de klok. Tussen het moment dat het hart bij de donor chirurgisch wordt verwijderd en het moment dat het orgaan bij de patiënt opnieuw wordt ingeplant, mag maximum vier uur zitten. Anders komt de zuurstoftoevoer in gevaar en is het orgaan niet meer bruikbaar. Het ziekenhuis contacteerde meteen de firma’s die dergelijke transporten verzorgen. Het verwijderde hart moest eerst met een helikopter van het buitenlandse ziekenhuis naar het dichtstbijzijnde vliegveld worden gebracht. Daar zou een privéjet van de Belgische firma Capital Aircraft Group klaarstaan om het orgaan naar haar luchthaven in Wevelgem bij Kortrijk te vliegen. Bij het transport van Wevelgem naar het ziekenhuis in Gent stelde zich echter een probleem. De privéhelikoptermaatschappij die normaal gezien de opdracht op zich neemt, weigerde uit te vliegen omwille van het slechte weer. Omdat elke minuut telt en transport over de weg in de gegeven weersomstandigheden te lang zou duren, nam het ziekenhuis contact op met de Sea King-basis in Koksijde. Nadat de officier van dienst aan Brussel toestemming had gevraagd voor de tussenkomst - minister van Defensie Pieter De Crem werd uit zijn bed gebeld om zijn handtekening te zetten - schoot de Sea King-crew in actie. “We moesten om 4.45 uur stand by staan op het vliegveld van Wevelgem. Een vijftal minuten later landde de jet met het hart aan boord”, vertelt boordcommandant Kris ‘Jax’ Saman. De Gentse chirurgen, die in dit soort situaties altijd zelf het hart in het buitenlandse ziekenhuis gaan ‘halen’, stapten over in de legerhelikopter. “Minder dan twintig minuten later zijn we aan het UZ in Gent geland”, vertelt Saman.

Kind gered

Vervolgens ging het chirurgisch team aan de slag om de transplantatie uit te voeren. Met succes. “De toestand van het kind is momenteel heel stabiel en volledig opgeklaard. Er zal nog een lange revalidatieperiode volgen, maar het meisje zal opnieuw een normaal leven kunnen leiden”, vertelt een opgeluchte Filip De Somer, coördinator harttransplantaties van het UZ Gent. “Dit schitterende resultaat is voor een groot deel te danken aan de inspanningen van Defensie. Ook de ouders van het kind zijn het leger en alle mensen die meegewerkt hebben enorm dankbaar. Dit is voor hen een heel emotionele periode.” De moeder van het meisje reageert inderdaad dolgelukkig op de goede afloop. “Dit is het mooiste kerstgeschenk dat we konden krijgen.” Dat het leger wordt ingeschakeld voor het transport van organen of ander hoogdringend medisch vervoer is al enkele jaren een uitzondering. Sinds 2007 mag Defensie immers enkel tussenkomen wanneer alle privévliegtuig- en helikoptermaatschappijen de opdracht niet willen of kunnen uitvoeren. Een aantal firma’s was namelijk naar de Raad van State gestapt, omdat ze de inzet van militaire toestellen als oneerlijke concurrentie beschouwden.”Jammer”, vindt De Somer, die weinig goede ervaringen heeft met de privéhelikoptermaatschappijen. “Ik heb al meegemaakt dat ze een half uur op voorhand afzeggen. Vaak hebben ze er een lucratievere opdracht bijgekregen die voorang krijgt. Ze zijn dus niet in staat om constante paraatheid te garanderen”, weet De Somer. Dat in tegenstelling tot het 40ste smaldeel in Koksijde, zegt hij. “Daar zijn ze altijd bereid om tot het uiterste te gaan en zijn ze professioneel onderlegd om dit soort opdrachten uit te voeren.” De Somer zou daarom graag zien dat het ziekenhuis vaker en sneller beroep kan doen op de diensten van Defensie. Al zou de procedure dan wel versoepeld mogen worden. “Nu moet alles eerst via de officier van wacht in Brussel passeren alvorens men mag uitrukken.”

‘Hier doen we het voor’

Sea King-piloot Kris Saman is heel blij dat hij zijn steentje heeft kunnen bijdragen. “Dit is de reden waarom we onze opleiding hebben gevolgd”, zegt de commandant die al meer dan vijftien jaar met de beroemde reddingshelikopter vliegt. Toch is dit soort missien ook voor hem zeldzaam. “Enkele jaren gelden hebben we een hartpatiëntje naar een hospitaal in Parijs gevlogen. “Als ze je wakker bellen voor een interventie, pikt het even, maar het is prachtig dat we zo’n dingen kunnen doen. Ik heb zelf een dochter van elf, dus ik weet wat het voor die ouders betekent.”