Direct naar artikelinhoud

WikiLeaks brengt VS in lastig parket

De koning van Saoedi-Arabië vraagt de Amerikanen al maanden om een luchtaanval op Iran en er werden geheime plannen gesmeed voor een verenigd Korea. De buitenlandse politiek van de VS zal nooit meer zijn wat ze was.

Na veel speculatie in de media heeft klokkenluiderssite WikiLeaks meer dan 250.000 vertrouwelijke telegrammen naar buiten gebracht die vanuit Washington werden verstuurd naar 270 Amerikaanse ambassades en consulaten wereldwijd. De meeste dateren van de voorbije drie jaar, de recentste werden nog in februari dit jaar verzonden. De documenten dreigen de VS in een diplomatieke crisis te storten. De interne correspondentie hangt een ontluisterend beeld op van het buitenlandbeleid van de grootmacht, waarbij buitenlandse leiders snoeihard worden neergezet en diplomaten niet alleen vijanden maar ook bondgenoten bespioneren.

Geen van de telegrammen zijn ‘top secret’ gelabeld, de hoogste beveiligingsgraad voor documenten binnen de overheid. Zo’n 11.000 documenten zijn wel geklasseerd als ‘geheim’, 9.000 hebben het label ‘noforn’, een afkorting voor materiaal dat te delicaat is om te delen met buitenlandse regeringen. Ongeveer 4.000 vallen zowel onder deze laatste categorie als onder het vakje ‘geheim’. Veel telegrammen vernoemen vertrouwelijke bronnen van diplomaten, gaande van buitenlandse politici en militairen tot mensenrechtenactivisten en journalisten. Allemaal samen namen ze 1,6 gigabyte aan tekstbestanden in beslag op één memorystick. In totaal zouden 1.136 documenten over België gaan.

De Amerikaanse autoriteiten wijzen de 23-jarige soldaat Bradley Manning aan als het lek. WikiLeaksoprichter Julian Assange ontkende al dat Manning zijn bron zou zijn.

Het Pentagon, het Amerikaanse ministerie van Defensie, heeft de verspreiding van de interne correspondentie meteen veroordeeld als “roekeloos”. Volgens het Witte Huis kan het lek discussies achter gesloten deuren met buitenlandse regeringen en oppositieleiders bemoeilijken. Bovendien zou het de levens van een aantal vermelde personen in gevaar kunnen brengen. Voor publicatie oefende de Amerikaanse regering druk uit op WikiLeaks om de telegrammen niet te tonen.

De inhoud werd de voorbije dagen echter al doorgespeeld naar de redacties van El País, Le Monde, Der Spiegel, The Guardian en The New York Times, die ze gisterenavond naar buiten brachten. Wat volgt zijn de opmerkelijkste passages uit de telegrammen.

Over andere staatshoofden

De president van Afghanistan Hamid Karzai wordt omschreven als “voortgedreven door paranoia”. Duits bondskanselier Angela Merkel wordt dan weer neergezet als “risicomijdend en zelden creatief”. Er is ook een vergelijking tussen Mahmoud Ahmadinejad, president van Iran, en Adolf Hitler. Voormalig Russisch president Vladimir Poetin en Italiaans premier Silvio Berlusconi zouden er dan weer een uitzonderlijk hechte relatie op nahouden met “overvloedige geschenken” en lucratieve energiecontracten. Berlusconi “lijkt meer en meer de spreekbuis van Poetin”, rapporteren diplomaten in 2009. Poetin zou in zijn macht dan weer ondermijnd zijn geworden door een onhandelbare bureaucratie.

Over het leeghalen van Guantánamo Bay

Een van de beloftes die president Obama tijdens zijn verkiezingscampagne had gedaan was dat hij zeer snel een einde zou maken aan de beroemde gevangenis van Guantánamo Bay. Om daarin te slagen blijkt het ministerie van Buitenlandse Zaken zwaar te onderhandelen met andere regeringen om tot ruildeals te komen, door TheNew York Times omschreven als een variant van het tv-programma Let’s Make a Deal. Zo kon België tegen een goedkope prijs zijn voortrekkersrol in Europa handhaven als het gevangenen van Guantánamo Bay opving. Slovenië zou in ruil een ontmoeting met president Obama krijgen.

Over kernwapens in Pakistan

Al zeker drie jaar discussiëren de Verenigde Staten en Pakistan over het verwijderen van een nucleaire reactor, waarvan de VS vrezen dat die gebruikt kan worden voor een kernwapen. Amerika wil het laten verwijderen, maar in mei 2009 meldde ambassadeur Anne Patterson W. dat Pakistan weigerde een bezoek van Amerikaanse experts te aanvaarden. Ze citeerde een Pakistaanse diplomaat die zei: “Als de lokale media horen dat de reactor verwijderd werd, dan zouden die dat zeker omschrijven als zou de Verenigde Staten de Pakistaanse kernwapens komen weghalen.”

Over plannen voor eenmaking van Korea

Verkozenen van de VS en Zuid-Korea hebben gediscussieerd over plannen voor een verenigd Korea, indien de communistische dictatuur van Noord-Korea uit elkaar zou vallen. De Amerikaanse ambassadeur in Seoel heeft gezegd dat Zuid-Korea overweegt om China commercieel aan te moedigen, zodat in Peking de angst voor een herenigd Korea weggenomen wordt.

Over een luchtaanval op Iran

Koning Abdullah van Saoedi-Arabië heeft de Verenigde Staten al verschillende keren gevraagd om het nucleaire programma van Iran te vernietigen, zo tonen telegrammen van Amerikaanse diplomaten waaruit blijkt dat verschillende Arabische naties in het geheim samen hebben gepleit voor militaire acties tegen Iran. Tot nog toe werd het bombarderen van Iran beschouwd als een allerlaatste mogelijkheid die niemand echt zou durven, omdat er dan een immense oorlog zou kunnen uitbreken. In een meeting met de Amerikaanse generaal David Petraeus in april 2008 zei de Saoedische ambassadeur in Washington, Adel al-Jubeir, over zijn koning en de kwestie: “Hij heeft jullie al vaak gevraagd om de kop van de slang af te bijten.” Ehud Barak, minister van Defensie van Israël, zei in juni 2009 tegen Amerikaanse diplomaten dat er de komende zes tot achttien maanden nog een mogelijkheid was om ervoor te zorgen dat Iran geen nucleaire wapens had. “Daarna,” zo zei Barak, “zal elke militaire oplossing eindigen in niet te onderschatten collateral damage.”

Over het bespioneren van de VN

Een telegram naar Amerikaanse diplomaten onder minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton schrijft hen voor om “biografische en biometrische” informatie te verzamelen, zoals DNA-stalen en vingerafdrukken van VN-afgevaardigden. Ze moeten ook details van kredietkaarten, e-mailadressen en paswoorden verzamelen die gebruikt worden voor computernetwerken en in officiële communicatie. Minstens negen soortgelijke instructies over verschillende landen worden vermeld in het WikiLeaksarchief, zowel onder de naam van Hillary Clinton als van haar voorgangster Condoleezza Rice.