Hoezo, de VRT is een rood fabriekje?
De VRT start dit najaar met het monitoren van programma's op onpartijdigheid. Die screening komt er na enkele onderzoeken over de onpartijdigheid van de openbare omroep. 'Daar werd bewezen er geen bepaalde kleur aan de VRT hangt', zegt de voorzitter.
Wie tijdens pakweg Het journaal of De zevende dag even op Twitter gaat kijken, kan maar één conclusie trekken: de VRT is een links bastion dat het met onpartijdigheid niet al te nauw neemt. Om te weten of de steeds terugkerende kritiek van het 'rode fabriekje' enige grond van waarheid bezit, vroeg de raad van bestuur om de onpartijdigheid te onderzoeken.
En de resultaten waren positief voor de VRT, was voorzitter van de raad van bestuur Luc Van den Brande tevreden. "We stelden ons kwetsbaar op door dit te laten onderzoeken. Maar ik wou weg van het zweempjedat er een bepaalde kleur aan de openbare omroep hangt. Dit onderzoek toont aan dat dat niet zo is."
Om alle schijn van partijdigheid te vermijden liet de VRT het onderzoek doen door de Brusselse en Antwerpse universiteit. Zij deden elk een kwalitatief onderzoek, eentje bij professoren, eentje bij het middenveld en één bij veertig mediagebruikers.
Volledige onpartijdigheid mag dan al zo goed als onhaalbaar zijn, elk onderzoek kwam tot ongeveer dezelfde conclusie: de VRT streeft ernaar onpartijdig te zijn en slaagt daar aardig in. Er komen voldoende opinies aan bod en de VRT doet inspanningen om duiding te geven. Alleen bij de interviews met het middenveld gaf "een beperkt aantal spelers aan de rechterzijde aan dat de VRT gevoeliger is voor linkse stemmen en thema's".
Afspiegeling van maatschappij
Het goede rapport betekent niet dat ze bij de VRT nu kunnen achteroverleunen. Omdat er op sommige punten nog verbetering mogelijk is, werd er een actieplan uitgestippeld en aandachtspunten geformuleerd. Zo zal de VRT dit najaar zijn info- en praatprogramma's screenen op diversiteit.
"We willen een afspiegeling zijn van de maatschappij," zegt directeur informatie Luc Rademakers. "Als de samenleving verkleurt, moet je dat in de programma's terugzien."
De screening gebeurt inhoudelijk - zit er voldoende diversiteit in de thema's? - maar ook bij de gasten. Criteria zijn onder andere geslacht, leeftijd en ook politieke kleur. "Het kan niet zijn dat iemand die het goed kan uitleggen telkens opnieuw uitgenodigd wordt. Ik snap die verleiding, maar in principe moeten de burgemeester van Schaarbeek of Diksmuide evenveel kans hebben om uitgenodigd te worden."
Een ander aandachtspunt gaat over het aanbod laten van alle opinies. Fundamentele problemen zijn er daar niet, zeggen de onderzoekers, maar de VRT wil er wel extra over waken. Omdat de openbare omroep niet alleen "de spreekbuis van de maatschappelijke consensus" wil zijn, wil hij ook meer controversiële en extreme stemmen laten horen. "Maar hoe controversiëler, hoe groter de nood aan context en duiding", zegt Rademakers. Terzake ging daar bijvoorbeeld vorig jaar de mist in toen een jihadist een forum kreeg. Dat moet beter geduid worden. "Maar we hadden onlangs een reportage met Jean-Marie Le Pen. Dat moet blijven kunnen: je mag de Vlaming extreme gedachten niet onthouden. Maar in zo'n gevallen is de context superbelangrijk."
Opvallend: voortaan zal ook met de vaak bekritiseerde voxpops omzichtiger omgesprongen worden. De mening van de man in de straat vragen is gemakkelijk en levert vaak sappige quotes op, maar de toegevoegde waarde is nog vaker ver te zoeken. "Op zich is daar niets mis mee", stelt Rademakers. "Maar we moeten vooral opletten dat we die niet voorstellen als dé publieke opinie."