Woonraad waarschuwt voor te dure woonbonus
Het advies dat de Vlaamse Woonraad naar buiten bracht om de woonbonus af te bouwen veroorzaakt niet alleen politiek geroezemoes, het is ook een twistappel voor de Vlaamse Woonraad zelf.
De Vlaamse Woonraad, de adviesraad voor het Vlaamse woonbeleid, stelt voor om de woonbonus fundamenteel te herdenken. Vanaf 2014 wordt Vlaanderen bevoegd voor deze materie, en de raad pleit ervoor om die kans aan te grijpen voor een grondige aanpassing. Een opvallend advies is om het fiscale voordeel gekoppeld aan het hypothecair krediet - de woonbonus - te 'heroriënteren'. Over een periode van tien tot vijftien jaar zou dat fiscale voordeel stapsgewijs afgebouwd moeten worden, zowel voor nieuwe contracten als voor bestaande hypothecaire leningen.
Voor gezinnen met een laag inkomen en recente contracten worden overgangsmaatregelen voorgesteld. Een dergelijke geleidelijke aanpak is van belang voor de consument en voorkomt economische schokeffecten op de woningmarkt, aldus voorzitter van de Vlaamse Woonraad Bernard Hubeau. Volgens hun analyse heeft de woonbonus, vooral bij bestaande woningen, een prijsopdrijvend effect op de woningprijzen. Hierdoor wordt het financiële voordeel voor kopers in belangrijke mate teniet gedaan.
Geen steun voor huurders
Ook is de woonbonus niet gericht op wie de financiële steun echt nodig heeft om eigenaar te kunnen worden en genieten de hogere inkomens een groter voordeel dan de lagere. Voor huurders - die vaker te kampen hebben met betaalbaarheidsproblemen van wonen dan eigenaars - bestaat geen gelijksoortige ondersteuning.
Bovendien wijst de Vlaamse Woonraad op de te verwachten budgettaire ontsporing bij ongewijzigd beleid. De uitgaven voor de woonbonus zullen in Vlaanderen stijgen van 1,2 miljard euro in 2010 tot naar schatting 2,9 miljard euro in 2024. Dan bereiken de uitgaven voor de woonbonus immers hun kruissnelheid.
De politiek was er als de kippen bij om, het niet bindende advies, naar de prullenmand te verwijzen (zie kader), om zo onrust te vermijden. "Geen overdreven luxe, want raken aan het fiscale voordeel van het hypothecair krediet is spelen met de rechtszekerheid", zegt een makelaar. Ook het Beroepsinstituut van Vastgoedmakelaars (BIV) reageerde bij monde van haar woordvoerder razendsnel. Dajo Hermans: "De Vlaamse vastgoedmakelaars zijn tevreden dat het debat over de woonbonus wordt aangesneden, maar vragen uitdrukkelijk aan alle gesprekspartners om niet nodeloos onrust te zaaien op de markt. Het Nederlandse voorbeeld waarbij mensen hun woningen plots massaal te koop stelden uit vrees voor gemorrel aan het hypothecaire krediet, moet absoluut vermeden worden. CIB Vlaanderen, de grootste beroepsfederatie van vastgoedmakelaars, en het BIV appreciëren dan ook dat de Vlaamse regering snel duidelijk maakte dat er niet aan de lopende engagementen zal worden geraakt."
Wereld op zijn kop
Ook de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) en de Bouwunie nuanceren. Opvallend is wel dat deze partijen zelf vertegenwoordigd zijn in de Vlaamse Woonraad. Marc Dillen, van de VCB zegt dan ook dat de beroepsverenigingen slechts een minderheid uitmaken van die Raad. "Wij willen geen volledige afbouw van de woonbonus zoals geopperd, maar willen de bonus behouden als algemene steunmaatregel voor nieuwbouw en renovatie." De Bouwunie, het kenniscentrum voor de Vlaamse bouw-kmo's, geeft toe dat de woonbonus als beleidsinstrument niet efficiënt werkt, maar pleit toch voor het blijvend ondersteunen van wie een woning bouwt of renoveert. "Het tijdstip en de manier waarop nu over de heroriëntatie van de woonbonus wordt gecommuniceerd, is ongelukkig", aldus de Bouwunie, die de Vlaamse regering vraagt om snel duidelijkheid te scheppen.
"Dat is een beetje de wereld op zijn kop", stelt een makelaar. "De Vlaamse Woonraad komt zelf op eigen initiatief naar buiten met dit advies, dat blijkbaar niet volledig gedragen is door haar leden, en dan gaat men de regering om duidelijkheid vragen?" Hermans treedt bij: "Twijfels bij de kandidaat-bouwers of kopers zou uiteindelijk ook de woningmarkt onder druk zetten."
Hoe de vastgoedprijzen op middellange termijn zullen reageren op het wegvallen van de federale woonbonus, hangt af van het systeem dat de gewesten ervoor in de plaats zullen stellen. Speculaties voeden is geen goede aanpak, klinkt het in de sector.