Spaargeld is een heilig huisje
Een simpel ballonnetje, meer was het niet. En toch zorgde één korte passage in een halfjaarlijks rapport van het IMF heel even voor onrust. Maar wees gerust: 'Raken aan spaargeld is taboe.'
Nog even herhalen, voor wie er toch nog aan twijfelt: het IMF wil niet 10 procent van uw spaargeld inpikken. Het Muntfonds vermeldde die mogelijkheid wel in zijn halfjaarlijkse belastingrapport, maar overweegt het niet, pleit er niet voor en heeft ook helemaal geen plannen in die richting. Het IMF heeft daar ook de autoriteit niet voor.
Een eenmalige heffing zou wel de schuldenlast van landen enorm kunnen terugdringen en een alternatief zijn voor belastingverhogingen en bezuinigingen. De cijferaars van het IMF schetsen daarbij ook de historische context waarbinnen dat eerder al gebeurde: in Europa na de Eerste Wereldoorlog en in Japan en Duitsland na de Tweede Wereldoorlog. In het rapport meldt het IMF ook dat het risico op falen van zo'n maatregel groot is omdat spaarders hun geld massaal zouden afhalen. Een vaststelling die allicht klopt als een bus.
Daarna staat in het rapport volgende zinsnede: "Om de schuldratio van de landen terug te brengen tot hun niveau van 2007 is er een heffing van ongeveer 10 procent nodig op alle spaartegoeden van gezinnen met een positief netto saldo." Zo staat het er, niet meer en niet minder.
Het idee is niet eens nieuw, zoals het IMF zelf aangeeft. De Boston Consulting Group stelde in 2011 al een dergelijk idee voor, maar dan met een veel hogere heffing van 30 procent, en dan op vermogens en niet op spaargeld (zie ookDe Morgenvan gisteren). Ook experts die een rapport maakten voor de Europese Commissie stelden dit jaar eenwealth taxvoor op vermogens van meer dan 5 miljoen (2 procent belasting) en meer dan 1 miljoen (1 procent belasting), naar analogie met de belasting die in Frankrijk bestaat.
Excuses
Het IMF heeft reden te over om zich heel terughoudend op te stellen als het over een belasting op spaargeld gaat. Na de redding van de noodlijdende banken op het eiland Cyprus ligt zo'n belasting politiek namelijk heel gevoelig. Toen bestond aanvankelijk het plan om Cypriotische spaarders onder de 100.000 euro eenmalig een heffing van 6,75 procent te laten betalen. De reactie was even duidelijk als overrompelend: de bevolking stond op haar achterste poten. En dus werd het plan na veel protest geschrapt. Alleen Cypriotische tegoeden boven 100.000 euro kregen een heffing te slikken.
Voor de Europese leiders was het een zeer belangrijke les. Aan spaargeld raak je niet zomaar, hoe belabberd de economische situatie ook mag zijn en hoezeer drastische maatregelen zich ook mogen opdringen. Ook Jeroen Dijsselbloem, voorzitter van de Eurogroep van ministers van Financiën, leerde dat. Hij noemde de Cypriotische oplossing een model voor het oplossen van andere bankcrisissen. De Nederlander excuseerde zich wel omdat hij het verschil tussen depositiegarantie en de eenmalige spaarheffing niet duidelijk genoeg gemaakt had, waardoor er bij spaarders verwarring en onrust rees. Precies de reacties die er ook kwamen na het rapport van het IMF deze week.
No go-zone
Terecht? Helemaal niet. Economen Ivan Van de Cloot en Gert Peersman maakten gisteren al duidelijk dat de kans dat dit idee ooit realiteit wordt nihil is. Of zo goed als nihil. Van de Cloot noemt een heffing op spaargeld een taboe. Een no go-zone, zeker voor politici. "Het IMF laat nu een ballonnetje op om het idee ingang te laten vinden bij het publiek, maar het zal nog een heel eind duren voor het idee ervoor rijp is. Waarschijnlijk moeten we eerst aan de rand van de afgrond staan vooraleer het taboe sneuvelt."
Spaargeld is dus het ultieme taboe, maar helaas ook waar: de onrust die er kwam naar aanleiding van het IMF-rapport was mee de fout van sommige media. Het was dinsdagmiddag de Franse krantLe Figarodie het bericht als eerste bracht, waarna verschillende blogs en nieuwssites het oppikten. Niet altijd op een subtiele of genuanceerde manier: 'IMF wil 10 procent van uw spaargeld afpakken' en 'IMF geeft groen licht voor eenmalige supertaks van 10 procent op uw spaargeld', zo klonk het hier en daar alarmerend. Daarmee was de kiem voor onrust gezaaid. Ook al berichtte geen enkele 'ernstige' site erover.