Recepten voor Eandis light

Voorzitter Piet Buyse moest gisteren eens lachen bij de vraag hoe lang het spoedberaad bij Eandis nog zou duren. "Wij zijn al een hele dag bezig en zullen nog uren bezig blijven", zegt hij. Bij de netwerkbeheerder zijn ze behoorlijk kregelig omdat Antwerpen de stekker uit de geplande fusie van de zeven intercommunales heeft getrokken. Dat manoeuvre van de Scheldestad maakt de deal met het Chinese State Grid nagenoeg onmogelijk. "Ik lees veel snelle oplossingen voor een uiterst complex dossier", zegt Buyse nog. "Laat ons alles nu rustig bekijken. En met 'rustig' bedoel ik niet dat wij hier in de zetel liggen." Maandag krijgen alle steden en gemeentes al zeker een stand van zaken in de Ghelamco Arena in Gent.

De Vlaamse regering wil in elk geval tegen eind dit jaar de regelgeving rond intercommunales herbekijken. Zo wil ze een verdere uitverkoop van onze kroonjuwelen voorkomen. Welke keuze de partijen zullen maken, is nog onvoorspelbaar, want ze zitten wat op een andere golflengte. Waar ze het wel over eens zijn, is dat er iets moet gebeuren. De verschillende intercommunales onder de paraplu van Eandis hebben extra geld nodig. Alles samen zo'n 500 miljoen euro. Een fusie moet ervoor zorgen dat ze de energierevolutie, met de slimme stroomnetten, oplaadpalen voor elektrische auto's en batterijen voor zonnepanelen, aankunnen.

Beursgang

Als Antwerpen nu afhaakt voor een fusie, lijkt daarom een 'Eandis light' in de maak. In dit eengemaakte Eandis zonder Antwerpen kan een private partner instappen. Eandis-voorzitter Buyse geeft toe dat er nog steeds gesprekken zijn met de Chinezen. Maar welke prijs is het bedrijf bereid te betalen voor een kleinere netwerkbeheerder? Voor Eandis mét Antwerpen hadden de Chinezen nog 830 miljoen euro veil. In een Eandis light zullen de Chinezen meer dan waarschijnlijk meer aandelen opeisen of de prijs laten zakken. Als ze toch afhaken, kan het nieuwe Eandis nog op zoek naar een andere private partner. Bij de eerste tender waren ook Nederlandse en Australische fondsen in de running. Maar zomaar terugvallen op hen kan niet. Als het niet de Chinezen worden, moet de hele procedure van voren af aan beginnen.

Een andere mogelijkheid, waar Open Vld op aanstuurt, is een beursgang. Op die manier kunnen burgers zelf investeren in het Vlaams energienetwerk. Er doemen wel een aantal obstakels op voor zo'n beursgang. Ten eerste heeft de saga van de voorbije dagen het publieke imago van Eandis geen goed gedaan. Ten tweede laat het Vlaamse decreet dit momenteel niet toe. Volgens de optimisten kan dit snel worden aangepast, volgens de pessimisten duurt dit minstens twee jaar.

Burgers betrekken bij Eandis kan ook op een andere manier: via coöperatieven. De socialisten en de groenen zijn hier al langer fan van, maar binnen Eandis bestaat er heel wat scepsis of er zo een half miljard euro kan worden opgehaald. In theorie zeker en vast: er staan vele tientallen miljarden euro's geparkeerd op de spaarboekjes. Maar in de praktijk betekent dit dat toch honderdduizend mensen 5.000 euro (de maximumgrens voor een coöperatieve) investeren.

En dan is er het nieuwe voorstel van N-VA. Dat zou wel eens het beste van de twee werelden kunnen combineren: een fonds waarin de intercommunales zitten, maar waarin ook de privé kan participeren. In dat gemeentelijk investeringsfonds moet een reeks energiecommunales samensmelten die zich vandaag bezighouden met puur financiële zaken, zoals Publigas of PubliT. Volgens de partij beschikken al die kleine intercommunales over een mooie som geld. Als je die bedragen samengooit, gaat het om meer dan 2 miljard euro. Een deel van dit geld kan dan worden geïnvesteerd bij de noodlijdende 'collega's' van Eandis. Maar hoe realistisch is zo'n operatie? De fusie van Eandis geeft aan hoe delicaat zo'n operatie ligt.

1-0 voor Antwerpen

Kijk alleen al naar de perikelen tussen Gent en Antwerpen. In dit Chinese vervolgverhaal is een van de hoofdvragen welke stad het meest heeft gegokt en verloren. Want de breuklijnen liepen hier tussen politieke partijen én steden. Het lijkt erop dat Antwerpen de Chinese deal wou gebruiken om de allerlaagste tarieven van Vlaanderen te behouden. Zonder de aanwezigheid van Antwerpen in Eandis viel de deal immers in duigen. Gent wou dan weer het contract met State Grid gebruiken opdat Antwerpen wel in Eandis zou blijven. De Vlaamse energieregulator VREG doorkruiste de motieven van de twee steden. Antwerpen kon in Eandis zijn lage tarieven niet behouden en koos daarom eieren voor zijn geld. Voorlopig staat de stand daarmee op 1-0 voor Antwerpen. Maar dat kan nog keren.