De ene dood is de andere niet
Zowel het Vlaams als het Brussels Gewest werkt aan een decreet dat nabestaanden van terreurslachtoffers moet vrijstellen van erfbelasting. Belangengroepen en experts reageren verbolgen.
Vlaams minister van Financiën Bart Tommelein (Open Vld) heeft een gunstregeling uitgewerkt zodat nabestaanden van slachtoffers van terreuraanslagen, zoals die in Brussel en Zaventem, geen belastingen moeten betalen op hun erfenis. Een soortgelijk voorstel ligt op tafel in het parlement van het Brussels Gewest. Beide gewesten zijn ermee bezig, omdat een dergelijke uitzondering al bestaat in Wallonië.
"Het leek ons absurd dat nabestaanden van een Waals slachtoffer van de aanslagen geen erfbelasting zouden moeten betalen, maar nabestaanden van een Brussels slachtoffer wel", zegt Julie De Groote (cdH), die het voorstel uitwerkt in het Brussels Gewest, met de goedkeuring van Brussels minister van Financiën Guy Vanhengel (Open Vld). "Dit is bovendien een kwestie van solidariteit met de nabestaanden en je merkt dat er meer dan voldoende empathie in de samenleving is om dit te doen."
Vrijstelling
De Groote moet haar voorstel nog indienen, maar dat kan even vertraging oplopen. De Raad van State heeft zich namelijk gebogen over het Vlaamse voorstel en zijn advies is ronduit vernietigend. De Raad vraagt zich af hoe men kan verantwoorden dat slachtoffers van andere gebeurtenissen die voor de nabestaanden als even dramatisch worden ervaren, in de kou blijven staan.
"Voor ons ligt dit erg moeilijk", zegt Gerdine Westland van Rondpunt, een expertisecentrum voor verkeersslachtoffers. "Uiteraard vindt iedereen de aanslagen heel aangrijpend, en terecht, maar we moeten toch niet vergeten dat er elk jaar vierhonderd verkeersslachtoffers vallen. Ook zij zijn gewoon op het verkeerde moment op de verkeerde plek. Dit voelt niet eerlijk aan voor onze doelgroep. Als dit er komt, krijgen nabestaanden van verkeersslachtoffers het gevoel dat hun trauma niet wordt erkend."
Vreemd genoeg horen we hetzelfde bij enkele advocaten van slachtoffers van de aanslagen in Brussel en Zaventem. Geen van hen wil met zijn naam in de krant, omdat die mening "niet overeenstemt met de belangen van mijn cliënt". "Dit kan de toets met artikel 10 van de grondwet, dat stelt dat alle Belgen gelijk zijn voor de wet, onmogelijk doorstaan. Dit is een ballonnetje op de kap van de slachtoffers."
Nochtans zou dat ballonnetje wel degelijk kunnen opgaan, want in het Waals Gewest bestaat het al. Daar voerde de regering al in 2013 een vrijstelling voor erfbelasting in na de aanslag in Luik, op de Place Saint-Lambert, twee jaar eerder.
"Net als in Wallonië willen wij de vrijstelling toepassen bij elke daad van extreem geweld," zegt De Groote, "terwijl ze in Vlaanderen het begrip terreurdaden hanteren. In Wallonië is de vrijstelling beperkt tot 250.000 euro, maar in het Brussels en Vlaams voorstel gaat het om een algemene vrijstelling."
Met zo'n algemene vrijstelling lopen de gewestregeringen iets meer inkomsten mis, maar hoe ernstig de aanslagen ook waren, het gaat om een beperkt aantal slachtoffers die er recht op hebben. "Erfbelasting maakt 5 procent uit van de Vlaamse begroting", zegt Herman De Cnijf, directeur van de Fiscale Hogeschool in Brussel. "Als je op 1,6 miljard aan erfbelastingen zo'n 10.000 euro mankeert, dan ga je dat als regering niet voelen."
"Voor mij zijn deze voorstellen dan ook gemakkelijke manieren voor politici om zich sympathiek te maken en in te spelen op het buikgevoel van mensen. Misschien moeten de nabestaanden van terreurdaden wel worden vergoed, maar erfbelasting is daar absoluut geen goed middel voor. Je hebt steekvlampolitiek, wel, dit is steekvlamfiscaliteit. Een verkrachting van het belastingstelsel."
De Cnijf vraagt zich af wie zal bepalen wat een terreurdaad of een daad van extreem geweld is. "Waar trek je de grens? Wat als iemand mij bij een geval van zinloos geweld neersteekt op straat? Het verdriet voor een sterfgeval is voor iedereen even groot."
Een volledige afschaffing van de erfbelasting - voor iedereen - zit er echter niet meteen aan te komen. "Successierechten komen altijd hard aan en altijd op een moment dat je daar niet klaar voor bent", zegt Hilde Pelgroms van de Koninklijke Federatie van het Belgisch notariaat. "Maar het is een tamelijk grote bron van inkomsten. Ik kan me niet voorstellen dat onze beleidsmakers zonder zouden kunnen, in deze tijden van besparingen."