Was vrijlating Atar écht schuld van naïeve politici?

Sauvons Oussama, stond er op de poster die opriep voor de betoging, 9 oktober 2010. Politici als Zoé Genot (Ecolo), Jamal Ikazban (PS) en Ahmed El Khannouss (CdH) sloten zich aan bij de oproep van Amnesty International aan de Belgische regering om Oussama Atar terug te halen. Hij zat in Irak opgesloten in de gevangenissen van Abu Ghraib, Camp Cropper en Camp Bucca. Hij was "doodziek", heette het.

Nu wordt Oussama Atar (32) beschouwd als de allergevaarlijkste nog vrij rondlopende terreurverdachte.

War on terror

Atar was 18 toen hij in 2002 hij als oudste zoon uit een Belgisch-Marokkaans gezin in Laken met een medisch hulpkonvooi naar Irak trok. Hij werd in de stad Ramadi gearresteerd door de internationale Stabilisation Force Iraq. Wegens wapenbezit, berichtten media afgelopen weekend. Zijn toenmalige advocaat Vincent Lurquin bestempelt dat als onzin.

"Alle documenten liggen hier voor mij", zegt Lurquin." Zijn proces, waarop hij tot tien jaar werd veroordeeld, duurde enkele minuten. De hem toegewezen Iraakse advocaat zei op de zitting niets. De rechter bekeek het dossier niet. Hij werd veroordeeld voor het niet hebben van een visum. Over wapens stond in de aanklacht niets. Wat ik mij vooral herinner, is dat al wie in die tijd een naam had die leek op Osama als een potentieel gevaar werd gezien."

Er waren in de begindagen van de war on terror overal in de wereld mensenrechtenorganisaties die willekeurige detenties in Irak aanklaagden. WikiLeaks zou er later miljoenen data over openbaren. Lurquin: "Sla er de kranten van toen maar op na. Van Het Laatste Nieuws tot La Capitale: ze belden in 2010 allemaal minister van Buitenlandse Zaken Steven Vanackere (CD&V), omdat die te weinig ondernam voor de arme kleine Oussama."

Familiekwestie

Het zou duren tot zondag 16 september 2012 voor Atar zijn ouders, zijn broer en zijn zussen op de luchthaven van Zaventem opnieuw in de armen kon sluiten. Dankzij het gelobby van naïeve politici, klinkt het nu op sociale media.

Alweer ten onrechte, vindt Lurquin: "Weet u waarom Oussama in 2012 door Irak op een vliegtuig naar Brussel is gezet? Hij had tien jaar gekregen en heeft negen-jaar-en-iets gezeten. Hij heeft zijn bijna volledige straf uitgezeten. Zwak lobbywerk, zeg ik dan."

Tegenover De Tijd toonde Steven Vanackere zich gisteren verbolgen over de aantijgingen als zou hij hebben gelobbyd voor Atar: "Ik heb nooit diplomatieke actie ondernomen."

Toch blijft de hele kwestie wringen.

Enkele uren na de aanslagen van 22 maart ontdekten speurders in Schaarbeek in een vuilnisbak een pc met daarop het ingesproken testament van zelfmoordterrorist Ibrahim El Bakraoui. Hij trachtte daarin enkele vrienden vrij te pleiten van betrokkenheid. Wat hen voor de speurders net verdacht maakte. Een van de namen was die van Yassine Atar (30), de jongere broer van Oussama. Bij zijn arrestatie, enkele dagen na 22 maart, werden sporen van explosieven aangetroffen op zijn vingers en in zijn haar. Het federaal parket ziet sindsdien een patroon. Een familiekwestie, bijna. Ibrahim en zijn broer Khalid El Bakraoui, de kamikaze van Maalbeek, waren neven van Atar. Hun radicalisering lijkt net te zijn ingegeven door razernij over wat hij heeft doorgemaakt en "de onverschilligheid van de Belgische regering".

Net voor de EK-wedstrijd België-Ierland werden een oom en een neef van Atar aangehouden op verdenking van plannen voor een aanslag tegen het EK-dorp op het Brusselse Rogierplein. Zij pleiten onschuldig, maar dat doen terreurverdachten altijd.

Abu Bakr al-Baghdadi

De naam van Oussama Atar prijkte tot in 2012 nog op een lijst van terreurverdachten, maar werd daar pas na 22 maart terug op gezet. "Logisch", vindt Lurquin. "Na zijn terugkeer in België is een onderzoek tegen hem geopend. Hij heeft op 17 september 2012 veertien uur doorgebracht in het kabinet van onderzoeksrechter Claire Bruyneel, maar is van alle verdenkingen vrijgepleit."

Het is eerder de familielogica die de speurders doet denken dat Atar in alle stilte is geëvolueerd naar een secondant van Abu Bakr al-Baghdadi, de actuele nummer 1 van Islamitische Staat. In 2005 zaten ze zij aan zij opgesloten in de gevangenis van Abu Ghraib.

Terreur ondanks of juist als uitloper van de war on terror? Wat de speurders het meest zorgen baart, is dat Atar al maanden niet meer is gezien op zijn laatste adres in Anderlecht. Daar, en elders in Brussel, werden vrijdag huiszoekingen uitgevoerd. Opnieuw: nergens een spoor van Oussama Atar.