De spirit van White

Bij The White Stripes hield hij het indertijd op rood en wit in zijn uniform. De bluesy kameraadschap met The Raconteurs kleurde dan weer sepia, terwijl de grunge van The Dead Weather alle donkere tinten verkende. En zijn label Third Man Records zweert bij zwart en geel.

Kleur bekennen ligt duidelijk niet in de aard van Jack White. Zo wilde de jongste zoon uit een gezin van tien altijd priester worden, tot hij zich op de allerlaatste knip bedacht en zich vervolgens ontpopte tot een muzikale messias: al op zijn dertigste werd hij door gerenommeerde muziekbladen een gitaarlegende genoemd, die door eenzelfde deur kon met Jimmy Page of Jimi Hendrix. En voor elke bluesrockgroep die vandaag opstaat, wordt hij zowat als peetvader binnengehaald.

Ook als producer lijkt White van alle markten thuis. Zijn tweede soloplaat Lazaretto (recensie hiernaast) is de 45ste langspeler die hij onder handen heeft genomen, nadat hij zowel bij Wanda Jackson als The Von Bondies, Loretta Lynn of zelfs - slik - Insane Clown Posse achter de knoppen zat.

Maar wie is Jack White precies?

Een op hol geslagen karikatuur?

Het mysterie waarin Jack White zich hulde toen hij voor het voetlicht trad met The White Stripes, maakte hem van meet af aan een karikatuur. De dictatuur van rood, wit en zwart op het podium, de lijkbleke fond de teint van de zanger, de verzonnen broer-zusdynamiek met Meg White (die zijn ex-vrouw bleek te zijn), de bizarre releasestunts (zijn eerste solosingle werd zelfs per heliumballon afgeleverd) of de veelal kinderlijke clips gaven altijd aan dat White er een cartooneske esthetiek op nahoudt.

Die aanpak stond mee garant voor de populaire status van zijn groep die zich wars van alle trends de hitlijsten inwurmde met bluesy rammelrock.

White weigerde zich te schamen voor die imagebuilding: "In jeans en T-shirt op een podium staan is een gemakkelijkheidsoplossing. Je kunt ook opzichtig gekleed opkomen en zeggen: 'Ik ben écht. Of misschien net niet!' Wat is interessanter?"

White is ook een excentrieke vogel. Zijn obsessie met het cijfer 3 leidde in 2005 bijvoorbeeld tot een naamsverandering: Three Quid - een beetje zoals 50 Cent. De straatwaarde van White ligt evenwel beduidend hoger: vorig jaar dreigde een vrijmetselaarstempel in Detroit geveild te worden na een immense belastingschuld. Jack White schreef als (aanvankelijk anonieme) weldoener 142.000 dollar (104.000 euro) over om het theater te redden, waar zijn helden The Who en The Rolling Stones ooit speelden.

Patroonheilige van de analoge blues?

In een tijdsgewricht dat kraakt onder digitale druk, is Jack White de koppigste pleitbezorger van vinyl. Zijn label Third Man Records werd opgericht in 2001, onder het mantra 'Your Turntable's Not Dead'. Sindsdien heeft hij een vinylplaat uitgebracht die ruikt naar perziken (The Ghost Who Walks van zijn ex Karen Elson), een met puur goud belegde plaat van Jay Z's soundtrack voor The Great Gatsby en een vinyl die je kon kapotslaan om een 7"-single aan te treffen. Neil Youngs laatste plaat nam hij dan weer op in een Voice-o-Graphbooth uit 1947.

Lazaretto verschijnt op tien juni trouwens als een 'Ultra lp', in een zeldzaam formaat, zonder compressie. Die plaat zal op drie snelheden afspeelbaar zijn, en hanteert 'dual groove technology': plaats je de naald in de ene groef, krijg je een elektronische intro bij 'Just One Drink'. Laat je die vallen in een andere groef, hoor je een akoestische gitaar.

Beide groeven komen samen in het midden van het nummer. De A-kant speelt bovendien van binnen naar buiten, en er zal zelfs een hologram verschijnen tussen de laatste song en het middelpunt.

Vorig jaar stak de ultieme vinylfreak trouwens ook een deel van zijn spaarcenten in The Rise and Fall of Paramount Records: een weelderig verpakte verzamelbox die de opgang van zwarte jazz en blues in de roaring twenties schetst.

Die hommage was geen luxegril. Ook in zijn songs houdt hij al jaren een spiegel voor van de Afro-Amerikaanse cultuur: de onderschatte bluesman Son House kreeg postuum eerherstel toen The White Stripes 'Death Letter' coverden, en later werden diens teksten ook verwerkt in 'Dead Leaves and the Dirty Ground' en 'Cannon'. Op Whites nieuwste soloplaat Lazaretto wordt Blind Willie McTell dan weer bedacht met een ode in de openingssong 'Three Women'.

Driftkikker en agent- provocateur?

In 2004 kwam Jack White voor het eerst in opspraak. Hij hielp The Von Bondies bij hun debuut Lack of Communication, maar die titel bleek ook van toepassing op de relatie tussen White en frontman Jason Stollsteimer. In een club in Detroit sloeg de White Stripe zijn collega tot bloederige pulp. De aanleiding voor die schermutseling bleef schimmig, maar Stollsteimer vond naar eigen zeggen ook een briefje aan zijn deur, met de boodschap 'De laatste keer dat ik jou nog uit de nood help'. Het kattebelletje werd tegen de deur gehouden met een mes.

De relatie met zijn tweede vrouw Karen Elson eindigde dan weer met een amicaal feest, maar de scheiding verliep heel wat woeliger. Het roodharige model dwong zelfs een straatverbod af bij de rechter. Het temperament van White en de agressieve manier waarop hij zijn ex en haar advocaat meermaals benaderde, zouden meegespeeld hebben in die beslissing.

Bovendien deed de gitaarheld al eerder een poging om een van hun kinderen van school te laten veranderen omdat die in de klas zat met een kind van Dan Auerbach van The Black Keys. White noemde hem een "kopie" en een "klootzak" in uitgelekte mails.

Vorige week deed hij publiekelijk boete via zijn website aan iedereen die hij de voorbije maanden had geschoffeerd (inclusief Meg White) maar een paar dagen later haalde White alweer de schouders op in The Guardian: "Ik ben een erg provocatief persoon, en erg intimiderend. It's very hit-or-miss who can hang with me. Ik neem het dan ook niemand kwalijk als die liever uit mijn buurt blijft. Dat is te verwachten."

Jack White (38)

- echte naam: John Gillis

- gitaarlegende, drummer, producer, labeldirecteur, designer, acteur, enz.

- #17 in de lijst van beste gitaristen ooit, volgens Rolling Stone.

- won 8 Grammy Awards.

- groepen: The White Stripes, The Raconteurs, The Dead Weather.

- signatuursongs: 'Fell In Love With A Girl', 'Seven Nation Army'

- werkte met Beck, Rolling Stones, Alicia Keys, Bob Dylan, Loretta Lynn, et cetera