Ebola 'out of control'

Het was een niet mis te verstane boodschap van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO). Zonder extra middelen, mensen en inspanningen dreigt de ebola-uitbraak in West-Afrika compleet uit de hand te lopen.

"Als we er niet in slagen de verspreiding onder controle te krijgen, dan kunnen de gevolgen catastrofaal zijn in termen van mensenlevens", verkondigde WGO-directeur Margaret Chan na een bijeenkomst met de leiders van de betrokken landen. "Deze ontmoeting moet een keerpunt zijn", benadrukte ze. Want met extra hulp kan de uitbraak wel degelijk gestopt worden.

Volgende week bespreekt de WGO met een urgentiecomité of de internationale volksgezondheid in gevaar is. Ook verdere maatregelen zouden daar worden voorgesteld. Chan benadrukte dat het grote publiek "geen gevaar voor infectie loopt". "Maar virussen en andere microben passen zich constant aan om te overleven. We mogen het virus niet de kans geven ons nog meer te verrassen."

Dat het dringend tijd is voor actie, leren de cijfers. De huidige uitbraak is de ergste ooit. Sinds de ontdekking van de ziekte in 1976 bleef het aantal besmettingen beperkt tot hoogstens enkele honderden gevallen (zie grafiek). Af en toe was er een uitbraak van de ziekte, maar meestal gebeurde dat in afgelegen gebieden en kregen hulpverleners het virus snel onder controle.

"Nu is het erg moeilijk om de mensen op te volgen", zegt dokter Jan Clerinx van het Tropisch Instituut voor Geneeskunde. "In 1976 hadden de mensen weinig middelen om zich te verplaatsen en ging het om een dunbevolkt gebied. Nu reizen de mensen vlot rond en zien we besmettingen in grote steden. Dat maakt het veel moeilijker om de situatie onder controle te houden."

Het ebolavirus brak in februari uit in Guinee, maar verspreidde zich daarna naar Sierra Leone en Liberia. Vandaag zijn in de regio meer dan 1.320 mensen besmet, bijna 730 van hen zijn inmiddels overleden. Voor het eerst raakten ook westerse hulpverleners besmet. Twee Amerikanen die voor de ngo Samaritan's Purse (SP) ter plaatse waren, vechten voor hun leven.

Griezelig dichtbij

Volgens Amerikaanse media is er een vliegtuig onderweg om minstens een van beiden terug naar huis te brengen. Een ziekenhuis in Atlanta zou bereid zijn de patiënt op te vangen en in een isoleerunit onder te brengen. Een primeur, want het zou betekenen dat een ebolapatiënt voor het eerst voet op Amerikaanse bodem zet.

Het brengt de hele kwestie griezelig dichtbij en het mag nauwelijks verwonderen dat menig Amerikaan via sociale media zijn ongenoegen uitte. De teneur: allemaal heel erg die ebola, maar gelieve die ziekte netjes in Afrika te houden.

Het idee dat elk vliegtuig uit West-Afrika potentiële ebolakiemen draagt, doet de internationale paniek alleen maar toenemen. Niet alleen in de Verenigde Staten maken ze zich grote zorgen, ook in Europa worden de maatregelen almaar drastischer.

Een Sierra Leoonse wielrenner die voor de Commonwealth Games naar Glasgow was gereisd en zich "wat slapjes voelde", werd zonder boe of ba vier dagen in quarantaine gehouden. Overal waar iemand na een vakantie in West-Afrika met koorts terugkomt, worden verscherpte maatregelen ingesteld.

Uitbraak

"Een ebolageval in België? Dat kan gebeuren", zegt Jan Clerinx. "Maar we mogen de risico's niet overschatten. De ziekte wordt niet via de lucht verspreid. Je raakt enkel besmet als je in contact komt met de lichaamssappen van geïnfecteerde personen."

Dat er dit keer westerse hulpverleners besmet zijn geraakt, heeft volgens de arts meer te maken met de macht van het getal dan met de kracht van het virus. "Dit keer hebben we het over meer dan 1.300 besmettingen in plaats van een honderdtal. Het risico dat hulpverleners lopen, is dus vele malen groter. Eén Amerikaan raakte besmet toen hij zich per ongeluk prikte aan een besmette naald. Een andere kwam per ongeluk in contact met kledij waar geïnfecteerde lichaamsvochten aanhingen. Het bewijst nog maar eens dat er geen sprake is van overdracht via de lucht."

Mocht er toch een besmet persoon in België landen, dan is een Outbreak-scenario - naar de Amerikaanse rampenfilm uit '95 - volgens Clerinx hoogst onwaarschijnlijk. "Ik ben ervan overtuigd dat we zoiets hier snel en efficiënt kunnen indijken. Daar hebben we voldoende expertise en middelen voor. Hoe dan ook moeten we alert zijn aan de poorten. Mensen die in West-Afrika het vliegtuig nemen, moeten grondig gescreend worden. Niet alleen nu, of volgende week, maar de komende maanden. Dit is een werk van lange adem."