WikiLeaks-oprichter Julian Assange opgepakt in Londen

Assange werd opgepakt op basis van een Brits arrestatiebevel uit juni 2012 omdat hij zich niet had aangeboden bij de rechtbank, en een Amerikaanse vraag om uitlevering. Een hoorzitting over de vraag tot uitlevering zal op 2 mei plaatsvinden. 

De 47-jarige Assange verbleef al sinds juni 2012 in de Ecuadoraanse ambassade in Londen. Hij had er asiel gekregen, nadat Zweden tegen hem een Europees aanhoudingsbevel had uitgevaardigd op basis van een klacht van twee vrouwen over zedenfeiten. 

Het Zweedse parket besliste in mei 2017, drie jaar voor de verjaringstermijn, om die zaak te seponeren. Maar daarmee was de gerechtelijke zaak nog niet afgewikkeld. Het Britse gerecht verweet Assange namelijk dat hij zich met zijn vlucht naar de ambassade niet aan de voorwaarden van zijn voorwaardelijke invrijheidstelling had gehouden.

Uiteindelijk zou Assange bijna zeven jaar verblijven in de ambassade, waar hij onder meer bezoek kreeg van popster Lady Gaga en van actrice Pamela Anderson. Maar het voorbije jaar raakten de relaties tussen Assange en Ecuador verzuurd.

In maart 2018 besliste de ambassade de internetverbinding van Assange af te sluiten, omdat hij met zijn controversiële tweets de goede relaties van Ecuador met het Verenigd Koninkrijk en de EU op het spel zou zetten. In oktober 2018 kreeg Assange ook nieuwe huisregels opgelegd. Hij moest zijn badkamer onderhouden, zijn kat James voeden en betalen voor zijn stroom.

Een week geleden tweette WikiLeaks al dat Assange zou worden uitgewezen onder het “voorwendsel” van het offshore schandaal van de INA Papers. Door de publicatie van die documenten raakte de Ecuadoraanse president Lenin Moreno verwikkeld in een corruptieschandaal. Ecuador vermoedt ook dat WikiLeaks verantwoordelijk is voor het delen van privéfoto’s van Moreno onlangs op sociale media.

WikiLeaks meldt nu op Twitter dat Ecuador “op illegale wijze” en “in strijd met het internationaal recht” een einde heeft gemaakt aan het politiek asiel voor Assange. De Ecuadoraanse ambassadeur heeft de politie binnengelaten in de ambassade en Assange werd onmiddellijk gearresteerd, tweet WikiLeaks nog.

De arrestatie is ook bevestigd door de Britse minister van Binnenlandse Zaken Sajid Javid. “Ik zou Ecuador willen danken voor zijn medewerking en de Londense politie voor haar professionaliteit”, schrijft hij op Twitter. “Niemand staat boven de wet”, zo reageerde ook de Britse premier Theresa May in een eerste reactie.

 “Julian Assange is van plan om zijn uitlevering aan de VS aan te vechten”, deelt zijn advocate Jennifer Robinson vandaag mee.

De Ecuadoraanse president Moreno liet in een videoboodschap verstaan dat Assange na zijn arrestatie in Londen niet uitgeleverd zal worden aan een land waar hij met folteringen of met de doodstraf te maken kan krijgen. Moreno zegt dat hij Londen om garanties heeft gevraagd en dat Groot-Brittannië daarop schriftelijk is ingegaan. 

Moreno liet daarnaast ook weten dat Assange zich in de ambassade “onbeleefd en agressief” gedroeg, en dat er ook bedreigingen tegen Ecuador werden uitgesproken. De 47-jarige Australiër heeft volgens de president niet-toegelaten apparaten geïnstalleerd, bewakingscamera’s geblokkeerd, veiligheidsagenten aangevallen en zich toegang tot de beveiligingsgegevens van de ambassade verschaft. Hij weigerde ook de internetverbinding die hem werd aangeboden, om vervolgens aan te klagen dat hij van het netwerk was afgesloten, zegt Moreno. “Het geduld van Ecuador met de heer Assange heeft zijn grenzen bereikt.”

Quito heeft Assange ook ontnomen van zijn Ecuadoraanse nationaliteit, die hem nog maar in 2017 was toegekend. Dat gebeurde omdat er “verschillende onregelmatigheden ontdekt (werden) in de procedure”, zegt minister van Buitenlandse Zaken José Valencia.

“Het Verenigd Koninkrijk moet zich verweren! Het Verenigd Koninkrijk moet zich verzetten tegen deze poging van Trump om mij te arresteren”, riep Assange, toen de politie hem vandaag in een politiecombi stopte. 

Meteen na zijn aankomst in het Londense politiecommissariaat werd Assange ook aangehouden “uit naam van de Amerikaanse autoriteiten”, zo wordt meegedeeld. De politie zegt dat er werd opgetreden op basis van een aanhoudingsbevel. Op 2 mei vindt een hoorzitting plaats over de vraag tot uitlevering door de VS. De advocate van Assange, Jennifer Robinson, heeft al aangegeven tegen die uitlevering in beroep te zullen gaan.

De VS houden Assange verantwoordelijk voor het onthullen van Amerikaanse documenten uit de oorlogen in Afghanistan en Irak op het WikiLeaks-platform. Die documenten werden aangebracht door Chelsea Manning, een gewezen inlichtingenanalist van het leger tijdens de oorlog in Irak.

Het Amerikaanse ministerie meldt dat Assange aangeklaagd is in de VS voor de computerinbraak in 2010 waarbij hij heeft samengespannen met Manning. Voor die aanklacht geldt een maximumstraf van vijf jaar, aldus het ministerie. 

De twee waren in die periode ook betrokken bij “realtime discussie over de overdracht van geheime dossiers van Manning naar Assange”, meldt het ministerie nog. “De gesprekken tonen ook aan dat Assange op actieve wijze Manning aanmoedigde om meer informatie te verstrekken.”

Manning lekte duizenden geheime militaire en diplomatieke documenten in 2010 via WikiLeaks. Ze werd daarvoor veroordeeld en bracht 7 jaar door in een militaire gevangenis. Barack Obama verlichtte haar straf van 35 jaar cel in 2017. 

Tijdens de Amerikaanse verkiezingscampagne in 2016 publiceerde WikiLeaks door hackers gestolen e-mails van de Democratische Partij. Die waren schadelijk voor Hillary Clinton, die de verkiezingen later verloor van Donald Trump.

De publicaties maakten van de 47-jarige Assange een erg omstreden figuur. Aanhangers loofden hem als een held omdat hij de wanpraktijken van overheden en ondernemingen zou aanklagen. Tegenstanders zien hem dan weer als een narcist die met het publiceren van gevoelige informatie mensenlevens in gevaar brengt.

Rusland reageert vernietigend op het incident. “De hand van de ‘democratie’ wurgt de vrijheid”, zo verwoordt Maria Zakharova, de woordvoerster van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken, het op haar Facebookpagina. “We hopen dat zijn rechten gerespecteerd worden”, klinkt het ook bij Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov.

Rusland heeft in het verleden al verschillende keren laten blijken sympathie te hebben voor de oprichter van WikiLeaks, nadat de website in 2010 tienduizenden militaire documenten over Irak en Afghanistan en diplomatieke Amerikaanse telegrammen publiceerde.

De beslissing om Assange te laten arresteren krijgt ook felle kritiek van Rafael Correa. De vorige president van Ecuador, die in ballingschap in België woont, noemt Moreno “de grootste verrader in de Latijns-Amerikaanse geschiedenis”. Julian Assange is “een vluchteling, maar ook een staatsburger van Ecuador”, twittert Correa. “Lenin Moreno heeft toegelaten dat de Britse politie onze ambassade in Londen binnenkwam om hem te arresteren”. Correa was president van Ecuador toen Assange in 2012 onderdak kreeg in het ambassadegebouw in Londen. 

Nu Assange zich niet meer kan schuilhouden in de ambassade, wil de advocate van de Zweedse vrouw die Julian Assange beschuldigde van seksueel misbruik in 2010, het onderzoek naar die zaak opnieuw openen. Het Zweedse parket besliste in mei 2017, drie jaar voor de verjaringstermijn, om de zaak te seponeren. Het parket heeft intussen laten weten dat het de vraag zal bekijken.

“We gaan er alles aan doen om ervoor te zorgen dat de procureurs het Zweedse onderzoek heropenen en dat Assange wordt overgebracht naar Zweden om er voor het gerecht te verschijnen wegens verkrachting”, zegt advocate Elisabeth Massi Fritz.