Ceci n'est pas BANKSY
'Banksy komt naar Antwerpen' kopten een aantal media over de aankomende expo The Art of Banksy. In werkelijkheid heeft de Britse street artist niets met de ongeautoriseerde tentoonstelling te maken. 'Als Banksy al naar Antwerpen komt, zal het met een sloophamer zijn.'
Istanbul Entertainment Group, de organisator van de expo, kondigde dit weekend met veel tamtam aan dat de expo The Art Of Banksy vanaf 14 januari naar Antwerpen komt. "Met meer dan 80 originele werken en screenprints" van de controversiële en mysterieuze straatkunstenaar, klonk het. En: "gecureerd door de voormalige manager van Banksy, de Britse galeriehouder Steve Lazarides". Pittig detail: Lazarides en Banksy kunnen al jaren niet meer door één deur.
The Art of Banksy, die ook al in steden als Melbourne en Amsterdam te zien was, heeft dan ook geen toestemming of zegen gekregen van de kunstenaar zelf. Integendeel. In een interview met de lokale Australische krant Broadsheet gaf Lazarides al toe dat hij ervan uitgaat, of zelfs hoopt, dat de tentoonstelling Banksy kwaad maakt. "Zelf zou hij nooit een retrospectieve maken."
Vanuit de street art-wereld klinkt harde kritiek. Bjorn Van Poucke van Street Art Belgium noemt de expo een goedkope, cynische marketingstunt. "Bijzonder triest in elk aspect", zegt de Banksy-fan die de tentoonstelling al in Amsterdam bezocht. "Ik wilde het met mijn eigen ogen zien, maar werd er fysiek echt onpasselijk van. Als Banksy al naar Antwerpen komt, zal het met een sloophamer zijn."
Zotte commercie
Niet enkel het feit dat Banksy zelf niet bij de expo betrokken is stoot hem tegen de borst, ook de "zielloze opstelling van de prints tegen een bakstenenbehangpapier, de hoge toegangsprijs en bijhorende merchandising in de giftshop. Je kon zelfs Banksy-water krijgen. Precies de zotte commercie waar Banksy tegen strijdt in zijn kunst. Pijnlijke ironie."
Ook de Nederlandse street art-kenner Nicole Blommers, van de blog Street Art Europe, is niet te spreken over de tentoonstelling: "Het voelt heel nep. Helemaal anders dan de evenementen waar Banksy wel achter zat, zoals Dismaland in Engeland. Dat draait niet om marketing, maar om de beleving en de boodschap die hij wil uitdragen met zijn kunst."
The Art of Banksy druist in tegen alles waar activist Banksy voor staat, zegt Van Poucke, die onder meer het street art-evenement The Crystal Ship organiseert. "Na Dismaland gaf hij alle materiaal weg ten voordele van de vluchtelingen in Calais. In Dismaland betaalde je ook maar een paar pond entreegeld, geen twintig euro zoals hier. Het dient enkel om Lazarides en anderen rijker te maken."
In andere steden stootte de expo eveneens op kritiek. In Melbourne maakte de Australische street artist Adnate een protestmuurschildering vlakbij de expo waarop Lazarides als Judas werd afgebeeld. "Op zich mogen collectioneurs expo's houden", zei Adnate in de lokale pers. "Maar deze tentoonstelling is iets wat Banksy afkeurt, en als de artiest tegen is zou een expo niet mogen doorgaan."
Over het copyright van straatkunst is al veel inkt gevloeid. Heb je als kunstenaar nog veel rechten als je in de openbare ruimte werkt? Eerder werden Banksy's straatwerken al met muur en al uitgekapt en tegen hoge prijzen verkocht en geveild. En ongeautoriseerde tentoonstellingen over Banksy zijn schering en inslag. Van Poucke: "Alsof een straatartiest minder waard is."
Lazarides gaf eerder al te kennen dat hij de toestemming van Banksy niet nodig heeft. Alle stukken, de meeste zijn prints, zijn afkomstig van zijn privécollectie of van verzamelaars. Toch noemt Van Poucke de bijhorende merchandising "illegaal": "Banksy heeft ooit zelf prints in hoge resolutie online gegooid die iedereen gratis kon downloaden. Net om bedrijven en mensen die er munt wilden uitslaan een hak te zetten en te voorkomen dat ze als merchandising werden gebruikt."
Uit de context gerukt
De expo doet ook een bredere discussie heropflakkeren: hoort straatkunst überhaupt in een museum thuis? Lees: binnen vier muren, losgerukt uit de context van de openbare ruimte waar iedereen ze kan zien en in een plek waar toegangsgeld moet worden betaald. Of zoals het persbericht van The Art of Banksy het zelf verwoordt: "de expo onderzoekt de blijvende relevantie van Banky's werk buiten zijn originele context en stemt tot nadenken."
Daar heeft Van Poucke minder moeite mee. Veel hangt van het werk en de kunstenaar af, zegt hij. "Sommige werken in situ gaan echt in dialoog met de buurt of spelen in op de openbare ruimte. Maar veel street artists werken ook op canvas."
Steve Lazarides wilde gisteren, ondanks aandringen bij onder meer de Belgische communicatieverantwoordelijke van de expo, geen commentaar kwijt. Hij wil pas in januari reageren bij de opening van de expo in Antwerpen. Wel noemt hij de expo via uniek. "Zo'n groot aantal werken (van Banksy, KVDP) zul je nooit meer op één plek tegenkomen." Organisator IEG laat weten dat Banksy geen deel van het toegangsgeld krijgt, maar dat zij als organisatie "wel donaties geven aan vluchtelingeninitiatieven."